Column: Zorgen voor consumptietelers?
De afgelopen 2 jaar zien we een merkwaardig fenomeen in de aardappelmarkt. Daar waar de prijs in juni nog sky high was, is deze in augustus tot een dieptepunt gedaald. Van ruim 0,50 euro naar ongeveer 0,10 euro per kilo. Iets wat we niet eerder zagen. Bij alle markten stellen we dat de prijs een kwestie is van vraag en aanbod. Bij een prijs van 0,10 euro zou je verwachten dat de vraag laag is of het aanbod uitzonderlijk hoog, maar de werkelijkheid lijkt complexer.
Onvoorspelbare aardappelmarkt
De vraag naar frites blijft goed, al ligt de verwerking iets onder het gebruikelijke niveau. Ook is er geen sprake van een buitengewoon hoge opbrengst, ondanks een degelijke groei in september. De totale aardappelopbrengst in Europa zal naar verwachting rond de 23 miljoen ton liggen, wat lager is dan het normale verwerkingsvolume van 26-27 miljoen ton.
Vraag en aanbod: andere dynamiek?
De prijs wordt dus niet bepaald door vraag en aanbod, of toch wel? Veel aardappelen die nu worden verwerkt, komen uit de zandgebieden. Ze worden gerooid en direct verwerkt. Niemand die het durft te zeggen, maar ik denk dat minimaal 80 procent van wat er in deze periode wordt verwerkt vooraf is gecontracteerd. De prijzen daarvoor zijn, een beetje afhankelijk van het aflevermoment, tussen de 0,15 euro en 0,18 euro per kilo. Het gedeelte dat moet worden bijgekocht, bestaat vaak uit meeleveraardappelen.
De prijs van die aardappelen heeft voor de verwerker geen groot effect op het financiële resultaat en dat geldt eigenlijk ook voor de teler, maar indirect heeft de prijs wel een grote invloed op de verwerkers. Door de prijs in de aflandperiode te drukken, is de kans groter dat ook daarna de prijs minder hard oploopt. Want ondanks dat in de bewaarperiode ook een groot percentage is gecontracteerd, is het qua volume wel veel. En dat bepaalt dus wel een groot gedeelte van het financiële resultaat.
Als ik het op een rijtje zet, is het dus logisch om in de zomer de stemming niet te positief af te schilderen, zodat er continu aanbod van vrije aardappelen is tegen een redelijke prijs. Ik verwacht dat volgend jaar de vrije prijs uiteindelijk hoger wordt dan de contractprijs, die momenteel rond de 0,25 euro tot 0,30 euro ligt. Ik denk dat de prijs daar net wat boven komt te liggen, zoals ook Ferdi Buffen recentelijk aangaf in zijn jaarlijkse speech.
Advies aan telers
Mijn advies aan telers? Verkoop je vrije aardappelen niet meteen afland, maar bewaar ze tot de prijs gaat stijgen. Het knelpunt kan de bewaarcapaciteit zijn en de vraag hoe lang je moet wachten, maar de kans dat de opbrengst hoger uitvalt dan de aflandprijs is groot.
Voor de telers die structureel afland verkopen: het is waarschijnlijk verstandig om je aardappelen vooraf te contracteren. Dit spel van vraag en aanbod kan zich in de toekomst blijven herhalen, vooral voor zandgronden. Klei-aardappeltelers daarentegen, hebben meer ruimte om vrij te telen zonder al te veel risico. Dus blijf voor je eigen situatie goed opletten wat een slimme strategie is.
