Column: Doelsturing: kans of bedreiging?

Maar wat is doelsturing eigenlijk? Doelsturing draait om het in kaart brengen van de kritische productie-indicatoren (KPI’s) op een bedrijf. Wat gaat goed? En welke punten vragen nog aandacht? In Flevoland ligt de focus bijvoorbeeld op thema’s als water, bodem en biodiversiteit. Doelsturing is daarmee echt iets anders dan certificeringen, waarbij je moet aantonen dat je iets gedaan hebt of beperkt wordt doordat bepaalde middelen verboden zijn. Bij doelsturing kijk je juist naar de uitkomst per KPI en naar de bijbehorende streefwaarden.

Een voorbeeld: één van de KPI’s is het fosfaatoverschot. Daarbij wordt er gekeken naar wat je aan fosfaat aanvoert en wat je via gewassen afvoert. Het gemiddelde bij akkerbouwbedrijven ligt nu op 17 kilogram. Zit je daarboven? Dan is dat een aandachtspunt, maar niet direct een afwijzing. Zo werkt het ook bij andere KPI's. Het idee van doelsturing is dus niet dat je aan alles moet voldoen, maar dat je inzicht krijgt in waar je als bedrijf aan kunt werken.

Dat maakt het ook nuttig voor andere partijen. We weten inmiddels dat afnemers interesse hebben in doelsturing. Zij gebruiken het om te voldoen aan de eisen van de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). En die rapportageverplichting is inmiddels geen keuze meer. Om aan de verplichting te voldoen, moeten zij ook gegevens opvragen bij hun grondstoffenleveranciers, oftewel: de landbouwers.

Is doelsturing dan een kans of een bedreiging? Wat mij betreft duidelijk een kans. Tijdens onze relatieavond stelden we de vraag of doelsturing dé manier is voor akkerbouwers om af te komen van middelsturing en kalenderlandbouw. Maar liefst 70 procent van de aanwezigen antwoordde volmondig ‘ja’. Zij zien het ook als een kans, want het alternatief kent veel meer nadelen.

Tegelijkertijd kan doelsturing ook een bedreiging worden. Op dit moment werken we nog met streefwaarden binnen de KPI’s. Deze zijn richtlijnen die je probeert te halen, maar geen harde eisen. Onder druk van afnemers kunnen die streefwaarden, afhankelijk van de KPI, veranderen in minimale of maximale waarden.

Toch is het uitgangspunt van doelsturing juist dat je naar het totaalbeeld kijkt. Je wordt niet afgerekend op één cijfer. Onze boodschap aan beleidsmakers is dan ook: zorg dat het systeem ruimte blijft bieden binnen realistische marges. Zo houdt de akkerbouwer zelf de touwtjes in handen. En dat motiveert bovendien om met je doelen aan de slag te gaan.

Kortom: doelsturing biedt vooral kansen. Grote partijen zoals PepsiCo en diverse fritesverwerkers grijpen dit moment al aan om aan de rapportageverplichting te voldoen. Ook partijen als Rabobank en a.s.r. onderzoeken of ze op basis van doelsturing kortingen kunnen geven op rente of pacht. En ik verwacht dat meer bedrijven zullen volgen.

Blijf je dus verdiepen in wat doelsturing voor jouw bedrijf kan betekenen. Want naast de effecten die ik genoemd heb, kan het je ook extra regelruimte opleveren. Denk aan het aanvoeren van stikstof of het kunnen inzetten van gewasbeschermingsmiddelen die anders verboden zouden zijn. Laten we proberen er samen een succes van te maken.

Erik Arts
Bedrijfsadviseur Agro Advies
Countus Accountants & Adviseurs