Wordt de zomer kurkdroog als in 1976 of toch vrij normaal?

Voorschot

De zomer begint pas vandaag, maar het voorschot waar ook landbouwers de afgelopen weken mee moesten afrekenen, was droog. Het is erg vroeg om het landbouwjaar te vergelijken met 1976, maar bij oudere agrariërs kunnen staat die kurkdroge zomer zeker nog in het geheugen gegrift.
Het KNMI meldt dat al geruime tijd in delen van Europa veel minder regen valt dan gebruikelijk. De stabiele hogedrukgebieden bepalen het weerbeeld en het einde van de droogte is nog niet in zicht. Meteorologen noemen dit een ‘geblokkeerd luchtdrukpatroon’. Een gevolg van het rustige, vaak zonnige en droge weer is dat slechts de helft, of nog minder van de normale hoeveelheid neerslag is afgetapt. Er is niet alleen weinig neerslag gevallen, maar het warme weer zorgt ook voor een grote verdamping. Veel zal afhangen van de ontwikkeling van het weer in de zomer.

Kurkdroog 1976

De zomer van 1976 was lang en heet. Juni en juli eindigden qua temperatuur vanwege een lange hittegolf van die van 23 juni tot en met 9 juli duurde. Ook 1975 kende een lange hittegolf, maar die van 1976 was qua hitte veel intenser. In 17 dagen werden in 1976 maar liefst 10 tropische dagen (minimaal 30 graden) genoteerd. Ook augustus was droog en zonnig.
Juni 1976 behaalde in de vorige eeuw de tweede plek in het aantal zonuren (290,5) en met een gemiddelde temperatuur van 18.0 graden was deze maand na 1917 de op één na warmste. Ook juli belandde in de top tien van warmste julimaanden.
Gekeken naar de neerslag was 1976 zeer droog. Met een neerslagsom van 112,6 mm viel er net iets meer dan de helft van de neerslag in een normale zomer (219,6 mm). Veel akkers lagen er lange tijd dor en gebarsten bij, sloten en vaarten waren drooggevallen. De agrariërs herinneren zich dat veel oogsten mislukten door de aanhoudende droogte, ook al omdat toen door diezelfde droogte niet onbeperkt gesproeid kon worden.

Situatie in Nederland

Volgens het KNMI is er momenteel in ons land sprake van weinig neerslag en veel verdamping. Het weerinstituut meet dagelijks hoeveel regen er valt en berekent hoeveel water er kan verdampen. Door iedere dag het verschil te berekenen tussen de hoeveelheid neerslag en de mogelijke verdamping en vervolgens dit getal op te tellen vanaf 1 april wordt het 'doorlopende potentieel neerslagoverschot/neerslagtekort' verkregen. Dat is in een heldere grafiek uitgebeeld.
Uit deze grafiek blijkt dat het neerslagtekort gemiddeld over het land (zwarte lijn) inmiddels fors is, maar nog wel onder het niveau dat eens per 20 jaar wordt bereikt (groene lijn). De grijze waaier met stippellijn geeft aan wat de verwachting is voor het neerslagtekort de komende twee weken. De verwachting is dat het tekort voorlopig verder zal toenemen. Ter vergelijking geeft de grafiek ook de lijn (rood) van het kurkdroge jaar 1976. Duidelijk is dat de zwarte lijn momenteel naar de rode lijn buigt.

Belgische alarmbellen

In tegenstelling tot Nederland, waar nog geen heftige reacties van bezorgdheid klinken, rinkelen in België de alarmbellen. Nu het weerinstituut KMI deze week een hittegolf verwacht, neemt de bezorgdheid bij de land- en tuinbouwers verder toe. Ook daar gaan de gedachten terug naar 1976. Hoewel ABS en Boerenbond de term ‘algemene ramp’ nog niet in de mond nemen, is het voor de Belgische landbouworganisaties wel duidelijk dat in sommige streken grote oogstverliezen in specifieke teelten onvermijdelijk zijn. Volgens de website vilt.be kreunen ook in Wallonië de boeren onder de droogte.
ABS-voorzitter Hendrik Vandamme, zelf ook teler, ziet zijn percelen met voorjaarsgewassen met de dag achteruitgaan. “Ze krimpen als het ware of gaan versneld in bloei of beginnen af te rijpen lang voor ze volgroeid zijn. De schade is reeds zichtbaar en wordt steeds groter”, klinkt het. Ook Boerenbond komt tot die conclusie. “Uitermate kritiek is de toestand voor vollegrondsgroenten, vroege aardappelen en vlas die op dit moment zouden geoogst moeten worden of het moment bereiken waarop de groei stopt. Ook gerst begint noodrijp te worden”, klinkt het.

Schadepost

Door de droogte zijn de opbrengsten in België laag en soms is ook de kwaliteit niet optimaal. “En waar momenteel groenten ingezaaid of geplant zouden moeten worden, is dat nu nog niet mogelijk. Dit leidt tot verlies van plantmateriaal en potentiële opbrengsten”, stelt Boerenbond. Het is volgens de Belgische landbouworganisatie op dit moment onmogelijk om in te schatten hoe groot de schade zal zijn.” Indien het binnenkort toch zou beginnen te regenen, kan de groei van maïs, tarwe en onder andere late aardappelen herpakken.