Baecke: ‘Verduurzaming niet gebaat bij verbod op zaadcoating’

Het vermeende verband met bijensterfte heeft de neonicotinoïden – kortweg neonics - in politiek vaarwater gebracht. “Momenteel voert ESFA het onderzoek uit en dat kan nieuwe inzichten geven. Het is verstandig om dat af te wachten”, zegt Joris Baecke, portefeuillehouder Plantgezondheid binnen het bestuur van LTO Nederland.
“EFSA komt in februari met resultaten van de evaluatie van het bestaande moratorium. Die evaluatie richt zich specifiek op zaad- en granulaattoepassing, en maakt gebruik van aanvullende gegevens en inzichten die sindsdien beschikbaar zijn gekomen.”

Parallel aan deze evaluatie heeft EFSA op basis van ‘confirmatory data’ (bevestigende gegevens) drie neonicotinoïden herbeoordeeld: clothianidin, thiamethoxam en imidacloprid. “Voor deze beoordeling heeft EFSA de omstreden Bee Guidance gebruikt. Deze staat methodologisch ter discussie en is daarom nog niet door de lidstaten aangenomen of erkend”, stelt Baecke. Op basis van deze herbeoordeling heeft de Europese Commissie voorgesteld de drie neonics te verbieden, ook als zaadcoating.

Advies Ctgb

Het Nederlandse College voor de Toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (Ctgb) heeft aangegeven zich niet te kunnen vinden in de EFSA beoordeling, onder andere vanwege het gebruik van de Bee Guidance en vanwege het feit dat de huidige omstandigheden waarin zaadcoating plaatsvindt niet op waarde zijn meegenomen. “De nieuwe methoden van zaadcoating gaan zorgvuldig. Dat is onvergelijkbaar met de vroegere manier. Dat moet onderdeel zijn van de afweging.” De opmerking van het Ctgb ligt aan de basis van het standpunt van Nederland in Brussel.

Het belangrijkste kritiekpunt van LTO ten aanzien van de voorstellen van de Europese Commissie is wat Baecke omschrijft als ‘procedurele kronkel’. “De commissie neemt een besluit op basis van een richtsnoer dat zij zelf niet geaccepteerd heeft. Dit wordt ondersteund door het oordeel van het Ctgb, de autoriteit in NL als het gaat om risico’s van gewasbeschermingsmiddelen voor mens en milieu.”

Nadat de onderzoekscijfers van EFSA in februari bekend worden, zullen de EU-landen zich weer over de kwestie buigen. Omdat dan de bestellingen al uitgeleverd zijn en de zaaitijd aanbreekt, zal er in 2018 weinig veranderen. “Ik verwacht dat het EU-besluit geen invloed zal hebben op het seizoen 2018”, stelt Baecke.“Maar in deze discussie gaat het er niet om ‘tijd te kopen’, maar om een zuivere risicoanalyse te maken.”

Economische effecten

Zouden middelen met neonics niet meer worden toegestaan, dan kunnen plaaginsecten enorme schade veroorzaken aan bieten, waarvan volgens CBS dit jaar ruim 85.000 hectare is geteeld. De opbrengstderving, die afhankelijk van de omstandigheden aanzienlijk kan zijn, leidt tot economische schade. “Een verbod zou natuurlijk verstrekkende gevolgen hebben omdat er in veel gevallen nog geen adequate alternatieven zijn.” Er zijn alternatieven in ontwikkeling, maar om nu een streep door zaadbehandeling te zetten, dat is veel te vroeg.” Een verbod op zaadbehandeling zou in zijn ogen de klok zelfs terugzetten. “Verduurzaming niet gebaat bij een verbod op zaadcoating.”

In de opkomstfase van een gewas, de eerste tien weken na de kieming, is het gewas zeer gevoelig voor insectenschade. Hij noemt vraat en zuigschade. Een verbod leidt tot grote schommelingen in de opkomst van het gewas. “Zonder behandeling van het zaad kan dat tot enorme uitval leiden, zelfs tot totale vernietiging van het gewas”, waarschuwt Baecke. Als voorbeeld noemt hij de schade die trips heeft aangericht in uien. “Als de uienvlieg ook vrij spel krijgt, dan kun je nu al zien aankomen dat de uienteelt in bepaalde regio’s fors schade zal lijden.”

Ecologische kwetsbaarheid

De LTO bestuurder wijst er op dat er buiten de economische schade ook ecologische kwetsbaarheid ontstaat. “Als zaadcoating wordt verboden, dan moet het misschien worden vervangen door twee of drie keer een klassieke veldbespuiting. Dat betekent meer volume en een minder gerichte aanpak. “Andere middelen moeten worden ingezet. Dat kunnen middelen zijn met meer werkzame stof. De beoogde milieuwinst kan hier best tegenvallen. Misschien is er zelfs helemaal geen milieuwinst.” Moderne manier van behandelen van zaad hebben volgens Baecke een positief effect. “Juist door zaadcoating is er geen risico voor mens en milieu.”