Column: Schouder aan schouder met de Zeggekorfslak

De Lemselermaten is een klein Natura 2000-gebied in Overijssel van 55 hectare. Via het Provinciaal Inpassingsplan wil de provincie het gebied vernatten en uitbreiden met 50 hectare. Maar met de komst van het nieuwe college met BBB zou er een koerswijziging komen. Het collegeakkoord kreeg niet voor niets de titel ‘Schouder aan schouder’. Het was de intentie om meer vanuit het gebied en de inwoners te denken, om zo beleid te krijgen met draagvlak.

Dat lijkt niet te lukken. De kritiek vanuit het gebied spitst zich toe op de noodzaak van al die maatregelen en de houding van de provincie ten aanzien van grondcompensatie. De huidige eigenaren kregen tot op heden geen of onvoldoende ruilgrond in de buurt aangeboden. Terwijl dat enorm zou helpen om draagvlak te krijgen. De provincie wil eerst dit plan erdoor hebben en gaat daarna kijken hoe ze grondeigenaren kan compenseren. Maar vanwege grondschaarste hebben boeren daar een hard hoofd in.

Gebrek aan natuurdata

Ook over het nut en de noodzaak van al die plannen zijn grote twijfels. Dat komt onder meer door een groot gebrek aan natuurdata. In de Lemselermaten zijn zeven habitattypen en de Zeggekorfslak aangewezen. Net als bij veel andere Natura 2000-gebieden is er voor veel natuurdoelen geen trend vast te stellen, omdat er geen informatie beschikbaar is. Dat geldt voor de helft van deze natuurdoelen. Bovendien staat in de natuurdoelanalyse geen vergelijking tussen de huidige staat van de natuur ten opzichte van het aanwijsmoment, maar is voor de huidige staat 2014 en voor trend de ontwikkeling tot 2009 als uitgangspunt genomen. We zijn inmiddels alweer ruim een decennium verder.

Zeggekorfslak floreert

De Zeggekorfslak is een interessant voorbeeld. Volgens de provincie zijn er geen goede natuurdata, maar ze schrijven in de natuurdoelanalyse wel dat het slecht gaat. Citaat: „De omvang van het kleine leefgebied (inschatting 1-2 ha) is nagenoeg gelijk gebleven, maar staat onder druk door verruiging van delen met oeverzeggevegetaties. De kwaliteit staat met name onder druk door verdroging, vermesting en klimaatdroogtes en heeft een negatieve trend.”

Wie een blik werpt in de Nationale Database Flora en Fauna kan de aantallen van de slak gewoon vinden. Stichting Anemoon, de organisatie met expertise en vrijwilligers op het gebied van zoetwaterweekdieren, telde daar de afgelopen twintig jaar een paar keer. Ik heb gekeken naar de data van deze stichting in kilometerhok 255-485, omdat het grootste deel van het natuurgebied in dit kilometerhok ligt. In 2004 vond Anemoon 25 exemplaren, in 2015 703 exemplaren en in 2020 maar liefst 8.960 exemplaren. De conclusie is dat het dus goed gaat met de Zeggekorfslak in het gebied. Dat is toch echt een ander geluid dan wat de provincie het gebied voorhoudt.

Vitens versus provincie

Een ander voorbeeld zijn de voorgestelde hydrologische maatregelen om het gebied te vernatten en de waterkwaliteit te verbeteren. Lees: drainage eruit en geen bemesting meer. De provincie gaat ervan uit dat water dat in het natuurgebied als kwelwater naar boven komt, afkomstig is van de landbouw. En dit nutriëntenrijke water, zo neemt de provincie aan, tast de natuurkwaliteit aan. Vanuit het gebied wordt dat betwist, want Vitens zit pal naast het natuurgebied met een drinkwaterwinningslocatie. Uit berekeningen van Vitens blijkt het water vanuit de landbouwgronden naar de drinkwaterwinning te stromen. Rene Olde Rikkert wees de provincie daar op. Maar de provincie houdt vol dat zij gelijk heeft en zegt daarmee dat Vitens ongelijk heeft. Dat is op zijn minst curieus. Ook een onafhankelijke hydroloog schat in dat de provincie fout zit.

Alleen BBB wil draagvlak

In Provinciale Staten leidde dat deze week tot een voorstel om daar nog eens goed naar te kijken. Geen nieuw onderzoek, maar drie hydrologen die samen tot een uitspraak komen. Gedeputeerde Staten en ook de coalitiegenoten van BBB willen daar niet aan. Wat deze casus dus laat zien, is dat de provincie de onderbouwing niet goed op orde heeft, maar intussen wel maatregelen wil nemen en daarbij het gebied negeert. Het is precies wat de coalitie twee jaar geleden niet wilde.