Bietenziekten SBR en RTD rukken op richting Nederland

Volgens het IRS zorgt SBR voor lage wortelopbrengsten en zeer lage suikergehalten. Overigens beperkt de ziekte zich alleen tot bieten. In de praktijk blijken ook gewassen als aardappelen, wortelen, rode bieten en uien vatbaar voor SBR. RTD zorgt voor slaphangende bieten in de zomer. Later gevolgd door vergeling van de bladeren, waarna ze afsterven. De wortels krijgen een rubberachtige structuur, worden onverwerkbaar of rotten weg.

Verspreiding

De verspreiding van beide ziektes wordt versterkt door lange, droge en warme periodes, die steeds vaker voorkomen door klimaatverandering. Ook jaarrond groene akkers dragen bij aan het probleem. De vector van beide ziektes, de glasvleugelcicade, houdt van warmte en heeft zich inmiddels aangepast aan het leven op akkerbouwpercelen.

Nederland

Incidentele besmettingen in Nederland zijn recent vastgesteld op basis van bemonsteringen die in 2023 zijn afgenomen. De kans dat de cicade daarbij succesvol de levenscyclus heeft kunnen voltooien, schat het IRS tot op heden als klein in.

Eerste meldingen SBR

De eerste meldingen van SBR stammen uit de jaren 90 en kwamen uit het oosten van Frankrijk, in de regio Bourgogne-Franche-Comté, nabij de Zwitserse grens. In de twee decennia daarna was er een wisselende mate van symptomen en schade afhankelijk van de vectordruk en locatie. In 2004 werd daar 1.800 hectare aangetast. In 2018 werd in het zuiden van Duitsland in de deelstaat Baden-Württemberg 18.000 hectare aangetast. De jaren daarna heeft de epidemie zich vanuit zuidwestelijk Duitsland sterk noordelijk en oostelijk uitgebreid naar midden Duitsland, oplopend tot 75.000 hectare getroffen areaal vorig jaar. Recent werd in de regio rond Bonn de dichtstbijzijnde infectiehaard vastgesteld op niet meer dan 50 à 75 kilometer van Zuid-Limburg.

Toestand RTD

De toename van RTD in het buitenland kent een andere ontstaansgeschiedenis. De eerste RTD-meldingen dateren uit de jaren ’60 uit Servië. Ook deze ziekte kenmerkt, volgens het IRS, zich door jaren van epidemische uitbraken en gestage toename richting West-Europa. In 2018 veroorzaakte RTD in Centraal-Europa massale aantasting in combinatie met een secundaire schimmelinfectie van de wortel. In sommige gevallen gingen volledige oogsten verloren, weet het IRS. De rubberachtige wortels maken verwerking in de fabriek onmogelijk en grote hoeveelheden bieten moesten handmatig uitgesorteerd worden. Tot nu toe is RTD nog niet in Nederland aangetoond.

Samenspel

Volgens het IRS komen de ziekten SBR en RTD zowel afzonderlijk als gezamenlijk voor en worden beide door meerdere vectoren uit dezelfde familie van glasvleugelcicaden overgebracht. De interacties tussen vectoren, waardplanten, akkerbouwgewassen en symptomen betitelt het IRS als zeer complex en vormen momenteel onderwerp van intensieve studies in het buitenland. De oplossing zit in een combinatie van maatregelen. De grootste verbetering werd bereikt wanneer alle telers binnen een gebied gezamenlijk afzagen van de teelt van wintergranen na suikerbieten.

Bemonstering in Nederland

In Nederland wordt dit jaar gemonitord en bemonsterd. Teeltadviseurs kunnen bieten met bladvergeling, waarbij de symptomen op magnesiumgebrek, verticillium of vergelingsziekte kunnen lijken, insturen naar het IRS. Daarnaast vindt op 20 bietenpercelen een monitoring plaats op de cicade.