Column: Ivo Haartsen: Machtig en afhankelijk?

Ook op onze bedrijven hebben we onweersbuien gehad, die plaatselijk voor behoorlijke schade hebben gezorgd, rot pootgoed, verdronken bruine bonen en zaaiuien, en vlas met valplekken door waterschade. We moesten lang geduld hebben tot het pootgoedperceel weer begaanbaar was. En hebben ervoor gekozen om niet te frezen maar aan te aarden.

Op een deel van het perceel waren de knollen gestikt in de zuurstofloze grond, niet meer te redden, en niet meer bij te poten. In de buurt een aanaardframe gevonden, en daarmee alle aardappelen luchtig aangeaard om zuurstof te behouden. Eén perceel zaaiuien heeft het niet gered, is doodgespoten en er zijn wortelruggen gefreesd. Hopelijk lukt die teelt wel. Een bruine boon kan ook totaal niet tegen natte voeten, en de helft van het perceel was ook rot en niet bovengekomen. Dus ook opnieuw beginnen en gaan we deze week opnieuw zaaien. Het wordt alweer laat, dus een topper zal dit niet worden, en het risico groeit dat we laat in het (natte) najaar moeten oogsten.

Andere percelen van onze bedrijven liggen in de “droge” stroken, en kennen juist een tekort aan water. Telkens gaan de regenbuien daar voorbij waardoor de gewassen slechter groeien en achterblijven. In het vlasland daar zitten al grote scheuren. De uien blijven aan de kleine kant en bodemmiddelen werken slechter dankzij het vochttekort daar. Een beetje beter verdeeld was mooier geweest. We zijn erg afhankelijk van het weer, en dat heeft machtig veel invloed op onze bedrijven.

Voor de afzet zijn we ook afhankelijk van onze afnemers, de zaaiuien hadden dankzij het groeiseizoen slechtere kwaliteit, moeilijk een afnemer voor te vinden, dus een deel mag voor een klein bedrag naar Polen vertrekken. Dat doet toch pijn. Zeker wanneer je leest dat exportrecord na record gebroken wordt. Worden sommige partijen te groot, en dankzij de uitbreiding van de uienteelt in het oosten van Nederland en België te machtig dat de marktwerking de grond in geboord wordt? Ik hoop het niet, en verwacht komend jaar weer meer schommelingen en hogere prijzen te zien. Veel plantuien zijn erg laat in de grond gegaan, dat kunnen de winterplantuien niet overbruggen. En met beregenen alleen vervroeg je niet die paar vroege percelen. Waar ook wel eens een zaadbol te vinden zal zijn.

In de aardappelmarkt eenzelfde verhaal, daar wil ook totaal geen muziek in komen. Bepaalde vroege rassen die lang bewaard zijn of het oude Bintje raken moeilijk weg in de buurt. Je hoort van partijen Agria’s en Innovators dat ze niet te houden waren en snel weg moesten. In het zuiden van Europa later planten en problemen met water, maar toch geen oplopende markt. Dus de consumptie Fontanes ook weer onder de kostprijs van de hand. De tarra viel wel mee, de kg-opbrengst was niet zo hoog, dat wisten we al. De paar afnemende partijen groeien telkens flink, de fabrieken uitgebreid, export blijft toenemen en toch geen prijsvorming.

We zijn als telers afhankelijk van onze afnemers, maar zij hebben ons toch ook nodig? Als teler en producent loop je behoorlijk risico, je hebt te maken met jaarlijkse stijgende kosten. Dat moet wel op te blijven brengen door ons. En als ik het rekensommetje nu al opmaak valt het nog niet mee. We zullen zien wat het jaar ons verder weer brengt.

Ivo Haartsen