Europese living labs weten landbouwemissies te verlagen

Sinds 2022 speelt Climate KIC een sleutelrol in het project. De organisatie ondersteunt partners bij het leggen van verbindingen tussen ClieNFarms en andere door de EU gefinancierde projecten, en biedt hulp op het gebied van communicatie, verspreiding en training. Binnen diverse landbouwsystemen heeft ClieNFarm praktische oplossingen getest en opgeschaald om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen, terwijl tegelijkertijd de bodemgezondheid, biodiversiteit en de effecten op het water zijn verbeterd.

De experimenten werden gedaan in ‘living labs’ in België, Frankrijk, Spanje, Ierland, Italië, Portugal, Roemenië en Engeland waarin boeren, onderzoekers, adviseurs en bedrijven samenwerken aan oplossingen die zijn afgestemd op lokale omstandigheden. Dit waren niet alleen akkerbouwbedrijven. Met financiering vanuit de pot voor de Farm to Fork-strategie, onderdeel van de Europese Green Deal, is het project breed aangevlogen: van mediterrane olijfgaarden tot Atlantische melkveehouderijen.

Permanente bodembedekking in Frankrijk en mestinjectie tussen suikerbieten in België

Op Franse boerderijen werd bijvoorbeeld geëxperimenteerd met vrijwel permanente bodembedekking tussen gewassen. Resultaat was dat de opbrengst van gewassen met lage input op peil bleef, met minder gebruik van kunstmest en méér organische stof in de bodem.

Belgische suikerbietentelers verminderden het stikstofgebruik met dertig tot vijftig procent door middel van precisie-injectie van meststoffen. Op Ierse bedrijven werd tot veertuig procent stikstof bespaard door de inzet van beschermde ureummeststoffen in combinatie met klaverweiden. In de Portugese regio Alentejo hebben biodiverse stroken tussen olijfbomen de infiltratie van regenwater verbeterd en erosie verminderd, waardoor de percelen beter bestand zijn tegen droogte.

Onder de innovaties van het project bevinden zich ook circulaire benaderingen van reststromen. Britse onderzoekers testten een N₂‑slibverwerker die dierlijke mest omzet in een stabiele, nutriëntrijke meststof, waarbij stikstof wordt vastgehouden die anders zou vervluchtigen als ammoniak of methaan. In Roemenië tonen proeven aan dat restproducten van oliehoudende zaden de methaanuitstoot van kleine herkauwers met maximaal vijftien procent kunnen verlagen, terwijl de melkkwaliteit verbetert.

Van lokale verandering naar systeemimpact

„ClieNFarms laat zien dat de oplossingen voor klimaatneutrale landbouw al bestaan, het gaat er nu om ze met elkaar te verbinden. Wanneer boeren, wetenschappers en beleidsmakers samenwerken, wordt innovatie omgezet in actie en leidt lokale verandering tot systeemimpact,” concludeert Stelios Dritsas, projectpartner bij Climate KIC.

Klimaatneutraliteit in de landbouw kan niet uitsluitend worden gedefinieerd aan de hand van broeikasgasreductie, zo stelt de eerste Policy Brief van het project. „Echte neutraliteit hangt evenveel af van bodemgezondheid, biodiversiteit, en water- en nutriëntenkringlopen.”

Het project ontwikkelde twee belangrijke hulpmiddelen om deze innovaties op te schalen: een Scaling Toolbox waarmee belanghebbenden contextspecifieke transities kunnen vormgeven en een Catalogue of Climate Solutions met geteste praktijken uit heel Europa. Op 20 november vindt er een slotcongres van ClieNFarms plaats in Brussel, waar de resultaten worden gedeeld.