Opinie: Nederland heeft alle ingrediënten: eiwittransitie vraagt nú om focus en slimme keuzes

Een belangrijk knelpunt is dat veel aandacht uitgaat naar techniek, terwijl de markt nog te weinig wordt meegenomen. Er worden indrukwekkende innovaties ontwikkeld, maar de consument kijkt uiteindelijk naar smaak, prijs en gezondheid. De traditionele vleessector heeft die onderdelen tot in de puntjes geoptimaliseerd. Om echt mee te kunnen doen is nauwere samenwerking nodig tussen grote voedselbedrijven en jonge, innovatieve spelers.

Nederland beschikt over sterke innovatieclusters, maar de infrastructuur is versnipperd. In verschillende regio’s ontstaan faciliteiten die eigenlijk hetzelfde proberen te doen, terwijl bestaande locaties vaak niet volledig worden benut. Dat maakt het lastig om ze rendabel te krijgen en vergroot het risico voor investeerders. In landen als België wordt gekozen voor één landelijke strategie en zorgen gedeelde investeringen van overheid en industrie voor een veel betere benutting.

Het financieringsgat bij opschaling is een derde struikelblok. De investering voor een productiefaciliteit kan oplopen tot tientallen miljoenen euro’s. Banken zijn terughoudend omdat de risico's hoog zijn en zekerheden beperkt zijn, terwijl private investeerders afhaken door lange ontwikkelcycli en onzekere markttoegang. Blended finance, garanties en afnamecontracten zijn effectieve manieren om investeringen los te trekken en het gat te overbruggen.

Daarbovenop komen lange en weinig voorspelbare toelatingsprocedures voor nieuwe voedingsmiddelen in Europa. Dat remt markttoegang en verhoogt de kosten voor innovatieve bedrijven. In landen als de VS en Singapore zijn de routes naar markttoegang sneller en transparanter.

Om de eiwittransitie echt te versnellen zijn een paar stappen nu belangrijk: ketensamenwerking, een landelijk plan voor gedeelde faciliteiten, betere financieringsinstrumenten voor opschaling en een stevigere positie in Brussel om toelatingsprocedures te verbeteren.

Als die voorwaarden worden ingevuld, kan Nederland richting 2030 uitgroeien tot een belangrijke speler in nieuwe eiwitten. De kwaliteit van de producten stijgt snel, de kostprijs wordt concurrerender en de markt groeit. De basis is er — het komt nu aan op duidelijke keuzes en samenwerking.