Europese 'meststoffentaks' dreigt landbouw hard te raken

Niet alleen in Nederland, maar akkerbouwers in de hele Europese Unie kampen met historisch lage, of zelfs negatieve marges, grotendeels veroorzaakt door een scherpe stijging van de productiekosten sinds 2020. Meststoffen vormen vaak hun grootste onvermijdbare kostenpost en nemen vijftien tot dertig procent van de totale productiekosten in beslag. De prijzen van meststoffen zijn de afgelopen jaren al fors gestegen. Bovendien hebben de extra invoerheffingen op meststoffen uit Rusland en Wit-Rusland geleid tot een prijsverhoging van nog eens tien tot vijftien procent, ongeacht de herkomst.

Copa Cogeca vreest grote 'financiële onzekerheden'

De geplande invoering van het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) voor meststoffen op de eerste dag van volgend jaar dreigt deze crisis volgens de Europese Landbouwkoepel Copa Cogeca tot ongekende hoogte te stuwen. ‘Hoe ongelooflijk het ook klinkt: veel van de factoren die nodig zijn om CBAM te berekenen, zoals benchmarks en standaardwaarden, zijn nog steeds niet door de Commissie vastgesteld. Deze technische onzekerheden leiden tot sterk uiteenlopende schattingen, waarbij de CBAM-kosten kunnen oplopen van tien procent tot meer dan dertig procent van de prijs van meststoffen’, zo schrijft Copa Cogeca in een persbericht.

Volgens de landbouwkoepel is het gevolg grote financiële onzekerheid voor Europese producenten en importeurs van meststoffen, wat hen ervan weerhoudt om nieuwe bestellingen te plaatsen. Aangezien vijftig procent van de meststoffen in de EU afkomstig is uit derde landen en de huidige voorraden slechts ongeveer zestig procent van de behoefte voor volgend jaar dekken, bedreigt deze onzekerheid volgens Copa Cogeca de handel en beschikbaarheid van meststoffen voor Europese boeren.

Ondanks de onzekerheden geven zelfs de laagste schattingen aan dat CBAM in 2026 een prijsstijging van tien tot vijftien procent kan veroorzaken, terwijl sommige scenario’s zelfs spreken van een stijging van meer dan dertig procent. ‘In de huidige situatie dreigen Europese boeren klem te komen zitten in een onhoudbare 'schaarbeweging', waarbij ze noch verdere prijsstijgingen van meststoffen, noch verstoringen in de aanvoer kunnen opvangen. Zulke ontwikkelingen zouden de levensvatbaarheid van de Europese landbouwproductie en de concurrentiekracht en veerkracht van de bredere voedselketen in gevaar brengen. Minder beschikbaarheid van grondstoffen leidt uiteindelijk ook tot hogere prijzen voor consumenten.’

Oproep tot uitstel

Copa Copega sluit zich aan bij een oproep aan de Europese Commissie en de lidstaten om de invoering van CBAM voor meststoffen uit te stellen totdat alle technische elementen die de kosten bepalen zijn afgerond en er effectieve maatregelen zijn getroffen om de kosten voor boeren te compenseren.

Meststoffen tijdelijk vrijstellen van CBAM tot aan deze randvoorwaarden is vervuld, is volgens de Europese landbouwkoepel de meest effectieve manier om verdere prijsstijgingen te voorkomen, de continuïteit van de aanvoer te garanderen en de duurzaamheid van de Europese landbouw en voedselproductie te ondersteunen.