Slimme machines op het land: robots in de biologische akkerbouw

Eerst iets meer achtergrond. ERF BV is opgericht in 1996, met de ‘tijdelijke’ opdracht om grond biologisch te beheren en exploiteren, totdat deze nodig is voor stedenbouw. Het areaal, van 3800 hectare in 1996 gekrompen naar 1200 hectare in 2025, wordt gepacht van de Rijksoverheid. In de afgelopen (bijna) 30 jaar heeft het bedrijf, samen met zusterstichting Hemus, veel betekend voor kennisontwikkeling en – verspreiding van biologische akkerbouw. Directeur Jaco Burgers staat al bijna 20 jaar aan het roer.

Verder naar het noordoosten, in de Groninger Veenkoloniën, is Jaap Dun de vijfde generatie akkerbouwer in zijn familie. Sinds hij het bedrijf in 2015 overnam van zijn ouders, is er veel veranderd: een omschakeling naar biologisch, start met strokenteelt, uitgebreide diversificatie van gewassen en stevige inzet op ‘samenwerken met de natuur’. Inmiddels is 42 hectare, ongeveer de helft van zijn areaal, biologisch gecertificeerd.

Robots in de praktijk

Beide bedrijven zetten robots in binnen hun dagelijkse praktijk. ERF BV gebruikt al ruim 10 jaar een camerawieder die onderscheid maakt tussen onkruid en gewas, en al het ongewenste mechanisch weg schoffelt. Sinds 2025 wordt een electrowieder gebruikt, die onkruid bestrijdt door het te elektrocuteren. In 2026 wordt gestart met een autonome laserwieder. Daarnaast bezit het bedrijf een autonoom rijdende trekker, deze wordt ingezet voor het voorbereiden van het zaaibed, stoppelbewerkingen en diepere grondbewerkingen. “Een groot voordeel van robots is dat deze 24 uur per dag kunnen doorwerken” vertelt Jaco, “dit geeft continuïteit in de beschikbaarheid van arbeid. Daarnaast werken machines constanter dan mensen” Voor hem is het niet meer vanzelfsprekend dat arbeid altijd beschikbaar is, en robots bieden daarin een oplossing.

Ook Jaap ziet robotisering als een logische stap. “Zeker bij herhaalde werkzaamheden die weinig aandacht van de bestuurder vereisen, zoals grasland frezen en kopeggen”, zegt hij. Jaap experimenteert met gehuurde machines. Een voorbeeld is een cameragestuurde schoffelmachine, die tussen planten kan werken – een stap verder dan de traditionele schoffel tussen rijen. Dit jaar huurde hij een robot die onkruid wiedt op basis van cameratechnieken. Daarnaast is hij zelf bezig met de ontwikkeling van een laserrobot.

Investeren en schaalgrootte

De grootschaligheid van ERF BV helpt bij het investeren in nieuwe technologieën. Jaap ziet de aanschaf van een robot ook zitten, maar erkent dat het voor kleinere bedrijven een grotere uitdaging is. Jaco raadt aan om in zulke gevallen samen te werken, bijvoorbeeld via gezamenlijke aanschaf. Jaap beaamt dat, maar voegt toe: “Gezamenlijke aanschaf moet goed worden afgestemd. Idealiter heeft elke partij de robot op een ander moment nodig. Bij een bouwplan met veel verschillende gewassen is dat best een puzzel.” Voor Jaap is het essentieel dat een robot continu draait om de investering te laten renderen. Momenteel onderzoekt hij met mede-geïnteresseerden of het mogelijk is om samen een gerobotiseerde schoffelmachine aan te schaffen. Twee modellen zijn nog in de race. “Durven we samen een machine aan te schaffen? Dat zijn we nu aan het uitzoeken”, zegt hij.

Zijn er nog uitdagingen bij het gebruik van robots? Zeker, beamen de twee. “Bij de start zijn er bijna altijd kinderziekten”, zegt Jaco. “Ook moet je met een machine leren werken, en veel energie steken in het verbeteren ervan.” Jaap vult aan: “Iedereen wil nu de robot kopen die over drie jaar klaar is. Die robot werkt, daar zijn de kinderziekten uit. Maar we moeten ergens beginnen en gebruikservaring opdoen.” Daarmee zijn beide bedrijven voortvarend van start gegaan.