Ondanks heffing wil de Europese Commissie kunstmest betaalbaar houden
De verlagingen zijn er gekomen dankzij protest van de Europese boerenkoepel Copa Cogeca (waar onder andere LTO bij is aangesloten). Die wees op de impact van de prijsstijging van kunstmest voor boeren, en het gevaar van tekorten aan kunstmest.
In het streven van de EU om de uitstoot van broeikasgassen zoals koolstofdioxide terug te dringen worden aan bedrijven binnen de Unie strenge, en kostenverhogende, eisen opgelegd wat betreft die uitstoot. Dat geeft bedrijven buiten de EU een kostenvoordeel voor producten die ze naar de EU exporteren, en dat leidt tot oneerlijke concurrentie. Om dat kostenvoordeel tegen te gaan heeft de Europese Commissie het CBAM in het leven geroepen.
Dat systeem geldt voor importen van producten in zes broeikasgas-intensieve sectoren; aluminium, cement, elektriciteit, waterstof, ijzer en staal, en dus ook kunstmest. Vanaf 2023 heeft dat systeem geproefdraaid, waarbij importeurs van die producten enkel moesten rapporteren welke hoeveelheid broeikasgassen bij de fabricage van de geïmporteerde producten werd uitgestoten. Maar vanaf 1 januari 2026 moeten ze over die uitstoot ook een heffing gaan betalen.
Balanceeract
Het doel van de Commissie is om de uitstoot van broeikasgassen, zowel bij de binnenlandse productie van goederen als bij de import van die goederen, omlaag te brengen. Voor kunstmest geldt daarbij dat de Commissie tegelijkertijd ook voedselzekerheid en de inkomsten van Europese boeren wil zekerstelling. Dat vergt een balanceeract. Om die te bewerkstelligen heeft de Commissie dus besloten om de heffingen op kunstmest in de eerste jaren laag te houden.
De maatregel maakt deel uit van een bredere aanpak om prijsstijgingen en leveringsrisico’s van kunstmest te beperken. Zo probeert de Commissie boeren ertoe aan te zetten om kunstmest doelmatiger te gebruiken, onder andere via de ecoregelingen in verschillende lidstaten. Daarnaast stimuleert ze de ontwikkeling van duurzame kunstmest via verschillende initiatieven. Met een kunstmestmarktobservatorium houdt ze daarbij de productie, handel en prijzen van kunstmest in de gaten, zodat ze kan ingrijpen bij marktverstoringen of tekorten.
CO2-lek
De OESO heeft eerder becijferd dat van elke vijf ton CO2 die de EU minder uitstoot vanwege strengere regels, één ton uitstoot naar het buitenland ‘lekt’, omdat buitenlandse import concurrerender wordt en de buitenlandse productie dus opschaalt. Maar dat is zonder Europese maatregelen om dat lek te dichten. Met CBAM wordt het lek niet alleen minder zegt de OESO, maar wordt het op z’n kop gezet; buitenlandse bedrijven die naar de EU exporteren, krijgen nu ook een stimulans om hun emissies terug te brengen. De wereldwijde uitstoot van broeikasgassen gaat daarmee volgens de OESO met een half procent omlaag.
