‘Crispr geeft ontwikkeling ziekteresistentie een effectieve boost’
Hoogleraar Yuling Bai legt zich met haar onderzoeksteam toe op veredelingstechnieken om gewassen zoals tomaat, aardappel of komkommer opnieuw weerbaarder te maken. De fase van genetische verarming is gestopt toen de wetenschap zijn intrede deed in de plantenveredeling, zegt zij. „Dat was rond het jaar 1900.” Door gewassen te kruisen kon het resultaat in de volgende generatie worden voorspeld. „De nieuw ontwikkelde variëteiten en rassen bezaten nieuwe eigenschappen, zoals ziekteresistentie of een betere smaak.”
Resistentiegenen
Eigenschappen zoals resistentie tegen virussen, bacteriën of stressfactoren als droogte zijn gelegen in het genoom van de gewassen. Om de resistentie te ontdekken en de interactie met de pathogenen, zoals bacteriën en schimmels te onderzoeken, benut de groep van Bai de resistentie (R)-genen in het genoom. Maar de resistentie door R-genen is niet voor eeuwig, waarschuwt ze. „Pathogenen kunnen de ingebouwde resistentie op den duur doorbreken in de altijddurende bewapeningswedloop van plant en ziekteverwekker, omdat ook die laatste zich kan aanpassen, soms zo snel dat plantenveredelaars al snel door hun beperkte voorraad R-genen heen zijn.”
Naast resistentiegenen is er een andere groep genen die een plant heel aantrekkelijk maken voor indringers: de S-genen, plantgevoeligheidsgenen. „Deze genen zijn het hoofdthema in ons onderzoek. We bestuderen hoe we deze S-genen kunnen uitschakelen, zodat ziektekiemen deze plantengenen niet meer in hun voordeel – ziekmakend - kunnen benutten.”
Crispr
Veredelen op resistentie kan via het terugkruisen of inbouwen van resistentiegenen en daarnaast via het uitschakelen van S-genen, vat de hoogleraar samen. „Dat kan heel precies via nieuwe technologieën als Crispr, die zo veel sneller dan via de traditionele veredeling tegen ziekteverwekkers bestand zijn. En zo minder of geen pesticiden meer vergen,” aldus Bai.
Tekst: Fenneke Wiepkema
Journalist, opgegroeid op een akkerbouwbedrijf. Schreef al voor verschillende landbouwuitgevers over het vakgebied akkerbouw en doet dit sinds 2012 als chef-redacteur akkerbouw bij Agrio. Schrijft en coördineert voor Akkerwijzer.nl, het vakblad Akkerwijzer en de regionale titels van Agrio.
Beeld: Susan Rexwinkel
Bron: Wageningen UR