Zembla: relatie gebruik gewasbeschermingsmiddelen en ziekte van Parkinson

Donderdagavond 19 september 2019 belicht het televisieprogramma Zembla het mogelijke verband tussen de ziekte Parkinson en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Aanleiding van de uitzending is, volgens de redactie van Zembla, een brief die ze heeft ontvangen van een boerenzoon uit West-Friesland. In de brief zegt hij te vermoeden dat zich in Noord Holland een agrarisch drama afspeelt. Bij zijn vader is op 47-jarige leeftijd de ziekte van Parkinson vastgesteld. Hij is niet de enige in de buurt met deze ziekte, er zijn meer patiënten die op relatief jonge leeftijd ziek zijn geworden. De familie is ervan overtuigd dat de bestrijdingsmiddelen, die al decennialang worden gebruikt in dit klassieke tuindersgebied, hier alles mee te maken hebben. Het item draait vooral over de situatie in West-Friesland (N-H), met name in de dorpjes. Zembla heeft gesproken met lotgevallen in West-Friesland (uit Zwaagdijk, Hauwert, Hoogkarspel en Westwouden) Frankrijk, onderzoekers (RIVM), enkele telers en een loonwerker uit het gebied.

Beroepsziekte

In haar uitzending zal een relatie tussen de ernstige, ongeneeslijke ziekte en het spuiten met gif bloot leggen en een antwoord proberen te vinden op de vraag op boeren en hun gezinnen inderdaad meer risico lopen op het krijgen van de ziekte van Parkinson. Volgens Zembla wordt in Frankrijk het verband tussen de ziekte van Parkinson en de blootstelling aan landbouwgif al langer gezien. Sinds 2012 is Parkinson onder agrariërs erkend als beroepsziekte.

Vertrekpunt uitzending

Het vertrekpunt in de uitzending is volgens LTO een boerengezin waarvan de vader 15 jaar geleden de diagnose Parkinson kreeg. Twee jaar geleden is hij overleden. Tijdens lotgenotenavonden in het ziekenhuis zag de betrokken familie opvallend veel andere agrariërs. En in hun directe omgeving kwamen ze al snel tot een handvol andere patiënten. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt volgens Zembla dat de ziekte op het platteland meer voorkomt. De relatie met bestrijdingsmiddelen is zeer waarschijnlijk één van de verklaringen.

Mogelijke oorzaak

Een Limburgse akkerbouwer met de ziekte van Parkinson geeft desgevraagd aan dat zijn specialist ook als mogelijke oorzaak heeft gewezen naar het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. „Het is dus niet zeker of dit bij mij daadwerkelijk de oorzaak is. In mijn familie komt deze ziekte vaker voor. Mogelijk ben ik er daardoor vatbaarder voor. Ik ben er wel van overtuig ben dat insecticiden gevaarlijker zijn voor de mens dan herbiciden. Insecticiden werken immers op de zenuwen van de insecten en zo ook op die van de mens.”

Eerdere onderzoeken

Het is niet de eerste keer dat over de relatie van gewasbeschermingsmiddelen en het ontstaan van de ziekte Parkinson wordt gesproken. In 2005 presenteerden onderzoekers van de universiteit in het Schotse Aberdeen een onderzoek waaruit bleek dat mensen die deze ziekte hebben, in het verleden vaak zijn blootgesteld aan gewasbeschermingsmiddelen. Volgens de Schotse onderzoekers verhoogt het intensief gebruik van gewasbeschermingsmiddelen de kans op het krijgen van de ziekte van Parkinson met 43 procent. Toen kregen boeren en tuinders het advies om altijd beschermende kleding te dragen bij het gebruik van deze middelen. Na een literatuurstudie van 23 onderzoeken en een meta-analyse daarop concludeerden Scandinavische onderzoekers in 2017 dat blootstelling aan bestrijdingsmiddelen zorgt voor een meer dan 50 procent hoger risico om Parkinson te ontwikkelen.

Bijdrage LTO

LTO heeft intensief contact onderhouder met de Zembla redactie bij de totstandkoming van het programma. LTO bespreekt voor de camera alleen de huidige stand van zaken met betrekking tot het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De telers die hebben meegewerkt zijn door de communicatieafdeling van LTO Nederland intensief begeleid. Ook is een communicatieplan rondom de uitzending opgesteld en afgestemd met de ketenpartijen. LTO deelt haar reactie verder met de politiek en beleidsmakers. Ook zal LTO rondom de uitzending informatie delen via haar social media kanalen en die van andere ketenpartners.

Reactie LTO

LTO Nederland zegt begrip te hebben voor de zorgen en vragen die er leven bij lotgevallen. Risicobeoordeling van actieve stoffen is een zaak van het Ctgb (nationaal) en EFSA (Europees); wij vertrouwen op de onafhankelijke wetenschappelijke besluitvorming door deze instanties over toelating van actieve stoffen. Mochten nieuwe inzichten uit tussentijdse studies aanleiding geven tot heroverweging van een toelating, dan gaat ze er van uit dat dit zorgvuldig gebeurt. Telers moeten ervan op aan kunnen dat toepassing van toegelaten gewasbeschermingsmiddelen volgens het wettelijk gebruiksvoorschrift veilig is voor mens, dier en milieu. LTO onderstreept dat ze gezonde teelten wil die gezonde producten voorbrengen in een gezonde omgeving. Dit geldt voor zowel de productiewijze als de producten zelf en het verdienmodel van de boeren en tuinders. Boeren en tuinders in Nederland willen boeren met draagvlak van de burgers en daar hoort bij dat omwonenden niet of nauwelijks hinder mogen ervaren en/ of gezondheidseffecten lopen.

Wat is Parkinson?

In 2018 hadden ruim 52.000 mensen in Nederland Parkinson, zo'n 30.000 mannen en 21.000 vrouwen. Bij patiënten met deze ziekte sterven zenuwcellen in de hersenen af. Daardoor wordt minder dopamine geproduceerd – de stof waarmee hersendelen met elkaar communiceren, waardoor het lichaam opdrachten krijgt. Signalen worden bij mensen met Parkinson daardoor minder goed doorgestuurd. Daardoor moeten ze veel meer nadenken over hun bewegingen, die logischerwijs trager worden. Ook krijgen patiënten last van trillen, stijve spieren en een 'maskergelaat' (een uitdrukkingloos gezicht). Maar ook gebrek aan initiatief, slechte spraak, slaapproblemen, problemen met nadenken en stemmingsstoornissen komen vaak voor. De ziekte is progressief en ongeneselijk. Wel zijn er behandelingen die het ziekteproces kunnen vertragen, zoals medicijnen en therapieën. Parkinsonisme kan behalve door de ziekte van Parkinson, ook veroorzaakt worden door een slechte doorbloeding van de hersenen, gebruik van bepaalde medicijnen of blootstelling aan giftige stoffen in de leef- of werkomgeving.

https://www.bnnvara.nl/zembla/videos/518354