De kringloop van het immuunsysteem van planten

Het systeem dat Pireco hanteert is gebaseerd op het versterken van bodem en gewas door middel van het stimuleren van vitaliteit en weerbaarheid, een tegenovergestelde weg. De basis voor dit systeem ligt in de natuur. Dat het systeem werkt blijkt wel uit het feit dat we nog steeds natuur hebben, ondanks dat schimmels en insecten daar vrij spel hebben.

Pireco richt zich dan ook op natuurlijke systemen en plantgemeenschappen om de symbiose in de bodem en het gewas te versterken. Dat wil overigens niet zeggen dat we geen gebruik moeten maken van de traditionele manier van gewasbescherming. Als het gebouw in brand staat zul je willen blussen. Beide systemen kunnen naast elkaar bestaan.

Het zal duidelijk zijn dat het hele systeem van verdediging, afweer of immuniteit begint in de bodem waar de plant in staat. Hoe komt een bodem aan voldoende weerstand, zodat de plant die erop groeit in staat is schade door herbivoren en pathogenen te voorkomen of te verminderen?

Planten leven in harmonie met een groot aantal nuttige bodembacteriën, schimmels en ander micro-organismen. Een kleine hoeveelheid gezonde bodem bevat miljarden bacteriën. Nuttige bacteriesoorten helpen de planten om voedingstoffen en water op te nemen, waardoor de plant zich beter ontwikkeld. Schimmels, nematoden en protozoa verschaffen vergelijkbare diensten door het systeem van eten en gegeten worden. Wat is echter de relatie tussen bodemorganismen en plantschade? Bijna alle activiteiten van bodemorganismen dragen bij aan een gezond ecosysteem en een gezonde plantproductie. Toch behoren plant parasitaire organismen ook tot het ecosysteem. Wat is dan het nut van deze niet wenselijke organismen, en wat betekent het als deze de overhand hebben?

Het nut is dat het een indicatie is van een verstoord evenwicht. Bij een aaltjes probleem richt men zich traditioneel op de bestrijding van deze ‘slechte’ aaltjes. De ‘slechte’ aaltjes die de overhand hebben zijn echter ook een indicatie van een verstoord evenwicht. Waar zijn de roofaaltjes en de schimmels die de plant parasitaire aaltjes in evenwicht houden? Je kunt dus ook zeggen dat je te weinig aaltjes hebt. Het symptoom is een richtingaanwijzer.

Denk aan een weegschaal. Als er 1 kg links aanwezig is en rechts niets, dan slaat deze door. Traditioneel is men bij gewasbescherming bezig zich te focussen op die ene kilo links, men probeert deze te verwijderen om weer evenwicht te krijgen. Vaak lukt dit niet. Pireco richt zich op de andere kant van de weegschaal en probeert door middel van een tegenovergestelde kilo, aan de andere kant dus, de schaal in evenwicht te brengen. In de natuur zien we dit evenwicht terug, waarbij zowel de ‘slechten’; als de ‘goeden’ aanwezig zijn.

Dit verschijnsel zien we bijvoorbeeld in een zogenaamde ‘ziekte onderdrukkende bodem’. Een situatie waarin een ziekte zich niet ontwikkeld terwijl de kwaadaardige pathogenen wel aanwezig zijn. Zo kunnen we in een ‘gezonde’ bosgrond juist die organismen aantreffen die we liever niet zien in onze eigen bodems. Maar wat in die bos bodem ook te vinden is zijn juist die organismen die we wel graag in onze gecultiveerde bodems zien.

Het sleutelwoord is evenwicht, dit kan ontstaan door concurrentie, maar ook door symbiose tussen allerlei organismen. Symbiose betekent letterlijk: samenleving. In de ruimste zin kan men symbiose dan ook definiëren als: ‘het stelselmatig samenleven van verschillende organismen’. Een vorm van symbiose is mutualisme. Dit is een interactie tussen twee levensvormen (bionten) waarbij beide voordeel hebben van die interactie. Evenwicht door middel van concurrentie is goed te zien bij proeven uitgevoerd in gesteriliseerde grond. De ziektedruk van gewassen in gesteriliseerde grond waar pathogene schimmels aan werden toegevoegd was veel groter dan in niet gesteriliseerde grond.

Wat maakt het verschil? Er is geen concurrentie of onderdrukking van andere micro-organismen

Een plant in balans bezit de capaciteit om schade door herbivoren en pathogenen te voorkomen of te verminderen. Hierbij maakt de plant gebruik van planteigen stoffen en planteigen systemen, een van die systemen is bijvoorbeeld (Systemic Acquired Resistance, SAR). SAR is vergelijkbaar met het immuunsysteem van de mens. Planten die in een diverse omgeving groeien maken allerlei stoffen aan om zich tegen ziekten en plagen te verdedigen. Gecultiveerde planten beschikken door de homogene groei minder over de mogelijkheid om deze weerbaarheid op te bouwen.

Pireco doet al jaren onderzoek naar deze wisselwerking tussen plant en bodem. Deze onderzoeken hebben er toe geleidt dat er een productlijn op basis van kruidenextracten ontwikkeld is.