Column: Stikstofdossier vraagt om realisme

De stikstofweek begon zondagavond met het persbericht van het Mesdagfonds. De cijfers die werden gepresenteerd voor politiek en nationale media bleken niet te kloppen, doordat de methode van berekenen niet deugde. Het Mesdagfonds ging door het stof en kondigde aan om de berekeningen opnieuw uit te gaan voeren.

RIVM

Op dinsdag gebeurde iets soortgelijks met het RIVM. Die meldde na een gesprek met het Mesdagfonds dat ook daar fouten zijn gemaakt. Het aandeel van de landbouw in de stikstofdepositie daalde daardoor. In beide situaties lijkt ‘haast’ en ‘tijdsdruk’ de onderliggende oorzaak te zijn van de fouten. Het doorrekenen van de cijfers van het Mesdagfonds nam meer tijd in beslag dan van tevoren gedacht, terwijl er al wel een datum geprikt stond voor de presentatie van het onderzoek. En het was ook beter geweest dat die resultaten eerst met het RIVM waren gedeeld, zodat de verschillen verklaard konden worden.

Haast en tijdsdruk

Het RIVM voelde waarschijnlijk de druk, of misschien wel het ministerie van LNV, om met een nieuw cijfer te komen. De commissie Hordijk constateerde namelijk dat de afstand tussen het RIVM en de overheid te klein is, om het RIVM echt als een onafhankelijk kennisinstituut te beschouwen. En onder druk worden er fouten gemaakt en dingen over het hoofd gezien. Van een instituut als het RIVM mogen we in Nederland op dat vlak ook meer verwachten, dan van een deeltijd onderzoeksjournalist en een GeoICT-specialist die onbezoldigd in de avonduren berekeningen uitvoert.

Hordijk

En dan was donderdag de presentatie van de commissie Hordijk die de kool en de geit spaarde. De methodes van het RIVM om tot cijfers te komen deugt en acht de commissie geschikt om beleid op te baseren. Tegelijk somt het rapport een lange lijst met aanbevelingen en tekortkomingen op en lijkt bezuiniging één van de oorzaken te zijn waarom het RIVM niet beter presteert. De commissie controleerde de uitkomsten van het RIVM die leidend zijn voor de overheid voor het beleid overigens niet. Dat was ook niet de opdracht.

Realisme

Na zo'n week blijven bij mij vooral de andere resultaten van het onderzoek van het Mesdagfonds bij. Het belangrijkste is dat er voor woningbouw ruimte aanwezig is in het model van het RIVM en dat die niet stil hoefde komen te liggen door de uitspraak van de Raad van State in mei 2019. Reden voor een Tweede Kamerlid om daar eens wat vragen over te stellen. En dat de cijfers waar de politiek zich nu op baseert komen uit 2017 en deels 2016. Ondertussen is de veestapel kleiner geworden, dus wordt er minder stikstof uitgestoten en daalt er dus ook minder neer op Natura 2000-gebieden. Bovendien wil de landbouwsector, lees Landbouw Collectief, zelf nog verder terug in stikstofuitstoot, waar helemaal geen beleid van de overheid voor nodig is.

Het is tijd voor realisme in het stikstofdossier in plaats van er politiek over te bedrijven. En dat zit op alle niveaus. Trekkertrek in Niezijl gaat niet door, omdat de organisatie moest uitrekenen hoeveel stikstof er uitgestoten wordt. Bijzonder, want het evenement wordt al jarenlang georganiseerd, in tegenstelling tot de Formule 1 in Zandvoort. Goed weekend.