Compensatie fritesaardappelen ‘valt tegen’

Op 52 hectare verbouwt De Ruiter aardappelen, graan, suikerbieten en uien. Wat betreft de fritesaardappelen zegt hij dat 85 procent van alle Nederlandse aardappelen in de friet gaan. Daarvan gaat 90 procent over de hele wereld als export. De oogst van september bewaart de akkerbouwer tot mei/juni, daarna gaan de aardappelen naar de fritesfabrieken.

Afzet vooral China

„Aardappelen van klei, zoals van ons, kunnen we lang bewaren. De bewaarvergoeding die via contracten verloopt, is goed.” De Ruiter levert dus niet aan supermarkten; „Producten van de Nederlandse fritesindustrie gaan niet naar onze supermarken, want die betalen niet. Frites in onze supermarkten, komt uit België. Dat van ons gaat wel naar horeca en restaurants. Maar vooral naar Azië. En dat is het grootste probleem, want afzetmarkt China viel ineens weg door corona.” Volgens de Ruiter zijn er in China elke dag 30 nieuwe Mac Donalds vestigingen. Nu ligt de Nederlandse industrie dus stil.

Elke volger 20 kilo

„Een deel van m’n oogst is op contract, precies een derde, waarvoor ik dus een vaste prijs krijg. En nu kregen we een brief om de aardappelen zolang mogelijk goed te houden omdat niet bekend is wanneer ze worden gehaald.” De rest, de vrije aardappelen, is niet interessant voor de markt.

De akkerbouwer uit Strijen: „Nu hangt er 1 miljoen ton aardappelen boven de markt in Nederland, zonder bestemming. Tafelaardappelen gaan nu overigens wel goed., maar dat is maar een fractie van het Nederlandse areaal.” De Ruiter geeft een voorbeeld: „Ik heb 600 ton aardappelen in de schuur. Als mijn vaste klanten, of zelfs al mijn 5.000 volgers op facebook, allemaal 20 kilo aardappels bij me zouden komen halen, dan is nog maar 100 ton weg, van de 600 ton.”

Wel of niet poten?

„Ik weet niet of ik nu moet poten, heb nog een klein weekje om na te denken, heb er bijna slapeloze nachten van. De compensatie is natuurlijk beter dan niks, maar zet me wel aan het denken. Ik zie het somber in. Want, als ik nu wel poot, en in juli weer oogst, dan begin ik met een ferme achterstand. De fritesfabrieken gaan natuurlijk eerst de oude, grátis, aardappelen gebruiken. Dus voor aankomend teeltjaar voorzie ik ook al veel problemen omdat de nieuwe oogst direct al weer boven de markt blijft hangen. De vroege rassen zijn inmiddels al gepoot. En of de horeca weer op gang komt bijvoorbeeld in september, met de regel van anderhalve meter, ik weet het niet. Ik heb veel twijfels.”

De akkerbouwer over de kwetsbaarheid van het systeem: „We zijn zó kwetsbaar, zó afhankelijk van de grote industrieën. Wij telen voor een klein prijsje en blijven er vervolgens ook nog mee zitten.”

De alternatieven

De Ruiter ziet dit aardappelseizoen als verloren. „Want 15 cent is de kostprijs voor telen en bewaren. Dat betekent als we 0 cent krijgen, dus zonder compensatie, 75.000 euro verlies. Dat we alleen de industrie kunnen bedanken voor het feit dat zij de aardappels komen halen.” Hij vraagt zich af waar we allemaal mee bezig zijn. „Hoe kan dit anders? Wij hebben als telers de industrie nodig. Voor alleen tafelaardappelen hoefden we maar 10 procent van ons hele areaal te telen. „En er is ook sprake van kartelvorming; kijk er zijn vier fritesfabrieken en 14.000 akkerbouwers in Nederland. Wij mochten geen vuist maken, geen prijsafspraken maken. We zijn dus afhankelijk. Moeten we nog wel aardappelen blijven telen of ga ik iets anders telen? Wat zijn de alternatieven? Tarwe telen kóst geld maar de grond knapt er wel van op. Daar op zich kun je geen brood van bakken. Suikerbieten zijn weer slechter momenteel. Aardappelen leveren eens in de drie jaar een leuk prijsje op.