Europese Commissie wil meer en bezuinigt minder
De commissarissen bezuinigen ook minder dan de ministers en de regeringsleiders op de afgelopen topconferenties hadden voorgesteld. EU-president Michel wilde in februari een bezuiniging van 14 procent in zijn (inmiddels afgewezen) compromis. Nu willen Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski de bezuiniging beperken tot 9 procent. Tenminste, als de ministers en de regeringsleiders de komende weken instemmen met die nieuwe financiering.
Met hun voorstel komen de 27 EU-Commissarissen terug op hun al in 2018 aangekondigde plan om zo’n dertig procent te bezuinigen op structuurfondsen en plattelandsfondsen binnen de Landbouwbegroting. Voor die fondsen is nu 90 miljard beschikbaar. De nieuwe Europese Commissie heeft die fondsen de komende jaren hard nodig om de landbouw (vooral in Oost- en Midden-Europa) te kunnen verduurzamen volgens het Green Deal-beleid. Een deel van de reguliere landbouwsubsidies kan worden ‘omgevormd’ van ‘per hectare’ naar ‘inkomensondersteuning’, maar details daarover zijn nog niet bekend.
De Europese Commissie kan ondanks de bezuiniging van bijna tien procent toch veel nieuw beleid (Green Deal, van-boer-tot-bord, biodiversiteit en voedselveiligheid) opstarten omdat er zo’n 45 miljard uit het corona-noodfonds aan Landbouw wordt toegevoegd. Daarmee erkent de Commissie dat de agrarische sector ook in aanmerking kan komen voor EU-steun uit het ‘economische’ corona-megafonds van 750 miljard. Wel zijn er voorwaarden verbonden aan de toekenning van dat corona- geld, het zijn geen blanco cheques. De lidstaten moeten zelf hun herstelplannen ontwerpen en moeten zich daarbij houden aan de prioriteiten die de EU naar voor schuift, zoals klimaat.
Voedselzekerheid
Dat de Europese Commissie de komende jaren minder geld uittrekt voor een gemeenschappelijk landbouwbeleid staat volgens LTO Nederland haaks op de duurzame ambities die Brussel heeft. Dat constateert LTO na het bestuderen van de Europese plannen en documenten. Voor het succes van verduurzaming en het beschermen van de voedselzekerheid zijn volgens de land- en tuinbouworganisatie verdere investeringen noodzakelijk. De belangenorganisatie noemt de plannen „ambitieus”, maar vindt de „verregaande Europese duurzaamheidsambities wel tegenstrijdig aan het krimpende GLB-budget”. Het is lastig uit te leggen dat de Europese Commissie meer vraagt, maar daar structureel minder tegenover stelt, aldus LTO.
Cosmetische plussen
Ook de Belgische Boerenbond is kritisch over het voorstel. „Het landbouwbudget is verzwakt. Onder de cosmetische plussen blijft een gapende korting van tien procent. De voedselzekerheid en de verdere verduurzaming van de landbouw hebben extra investeringen nodig”, aldus de Boerenbond. De bond bestudeerde het nieuwe voorstel van de Europese Commissie grondig, maar is niet blij met de bedragen die zijn uitgetrokken voor landbouw.
De Belgische landbouworganisatie wijst erop dat de coronacrisis juist heeft duidelijk gemaakt dat voedselzekerheid en -beschikbaarheid binnen de EU niet vanzelfsprekend is. Tegelijk ziet de Belgische landbouworganisatie dat de ecologische ambities voor land- en tuinbouw stijgen door de lancering van de Europese biodiversiteits- en ‘van boer-tot-bord’-strategie.
Positieve invloed
De nieuwe meerjarenbegroting heeft een positieve invloed op het fonds voor plattelandsontwikkeling, de tweede pijler van het GLB. Dat wordt met 15 miljard euro verhoogt, afkomstig uit het mega-coronafonds. De voorgestelde toewijzing voor de tweede pijler is nu 90 miljard euro, terwijl de rechtstreekse betalingen aan landbouwers en marktgerelateerde uitgaven, die samen de eerste GLB-pijler vormen, met nog eens 4 miljard euro zouden toenemen, op een totaal van 258 miljard .
