Grote zorgen over NAK-besluit om nacontrole op pootgoed te laten vervallen

In de nacontrole worden alle partijen met de PCR-toets onderzocht op de aanwezigheid van virusziek. Wanneer dit wordt gevonden, kan een partij in klasse worden verlaagd of in het ergste geval worden afgekeurd. De NAK kan de nacontrole dit jaar echter niet uitvoeren, omdat onderdelen die nodig zijn voor de PCR- toets ook worden gebruikt voor coronatests. Bedrijven die testen op corona krijgen nu voorrang in het aanleveren van materialen.

Tot circa 2012 werden alle toetsingen voor de nacontrole uitgevoerd met de Elisa-toets. Toen de PCR-toets werd ingevoerd, is de NAK in de loop der jaren overgestapt op toetsing via PCR. De capaciteit van de Elisa-toets is daarmee teruggeschroefd, omdat er geen vraag meer naar was, zegt Jeroen Winkelhorst van de NAK. „Nacontrole via Elisa is dus geen optie, omdat we daarmee niet meer zijn ingericht op zulke grote aantallen onderzoeken.”

Claim

„Waar kan ik volgend jaar de claim neerleggen als ik slecht uitgangsmateriaal krijg”, reageert akkerbouwer William Brooymans in Nieuw-Vossemeer (ZL). Zijn grootste zorg is dat de kwaliteit van de zwakkere rassen achteruit gaat hollen. „Ik merk al sinds 2018 dat de kwaliteit minder is door steeds meer uitval in het plantseizoen. Allemaal virus.” Ook dit jaar heeft hij problemen met virus in Frieslanders. „En ook phytophthora uit het pootgoed steekt dit jaar de kop op.” Jaren geleden is Brooymans al overgestapt naar lokale pootgoedtelers voor beter uitgangsmateriaal. „Dat ging goed, maar de handelshuizen willen dit niet. Ze slepen liever met pootgoed door het land.”

Het besluit van de NAK gaat er volgens hem voor zorgen dat steeds meer telers zelf hun uitgangsmateriaal gaan kweken. „En dat we daarmee onze goede naam van producent van kwalitatief hoogwaardig uitgangsmateriaal in de wereld te grabbel gooien. En dat zal zich uiteindelijk tegen ons gaan keren.”

Luizendruk al jaren hoog

Detmer Wage, TBM-teler in Wedde (GR), maakt zich met name zorgen over de kwaliteit van het pootgoed voor de eindgebruiker. „De afnemers zijn hier de dupe van. Natuurlijk kost een afkeuring een pootgoedteler ook geld, maar ons kost het meer.” Bij de nacontrole valt er nogal eens een partij door de mand, zeker met de afgelopen virusjaren, zegt hij. „Als we vier luisvrije jaren hadden gehad, was er niets aan de hand geweest, maar de luizendruk is al meerdere jaren erg hoog. En dan valt ook nog de nacontrole weg. De kans op een tegenvaller vanwege in de klasse blijvend pootgoed wordt hierdoor wel erg groot. We zijn zo weer een paar jaar verder voor de boel weer is opgeschoond.”

De pootgoedsector wil graag een nacontrole om de kwaliteit van het uitgangsmateriaal te kunnen waarborgen, zegt voorzitter Peter Berghuis van de LTO werkgroep Pootaardappelen. „De virusdruk is hoog. Nu er geen nacontrole komt, weet je volgend jaar niet wat je in de grond stopt.” Dat geldt voor zowel pootgoedtelers als hun afnemers. „Zij weten dan ook niet wat ze krijgen. De controle is weg.”

Vrijwillige toets

De NAK heeft een kleine reserve waar het gaat om de onderdelen voor de PCR. Wanneer er na de toetsing op andere ziektes en plagen nog onderdelen over zijn, wil de NAK deze inzetten voor de PCR-toets op virusziek. Dit wordt dan een vrijwillige toets. En ook de handel geeft aan waar mogelijk eigen tests te gaan uitvoeren op virusziek.

Berghuis verwacht dat de animo voor deze vrijwillige toets vrij groot zal zijn, vooral bij de telers van hoogwaardig pootgoed. Niet alleen pootgoed- maar ook consumptietelers zullen hier blij mee zijn, zegt hij. „Telers willen weten wat ze hebben, ontvangers willen weten wat ze aankopen. Zijn het echt S-en of zijn het A-waardige S-en.”