Hoger saldo door nieuw hoog renderende winterkoolzaadrassen

In de teelt van koolzaad wordt onderscheid gemaakt tussen winter- en zomerkoolzaad. In Nederland kiezen de meeste telers voor het verbouwen van winterkoolzaad vanwege de hogere opbrengsten. Winterkoolzaad zorgt voor opbrengsten tot circa 5 ton/ha. Zomerkoolzaad blijft veelal steken op maximaal 3 ton/ha. Winterkoolzaad wordt gezaaid tussen half augustus en half september. Halverwege de twintigste eeuw werd in Nederland, met name in Groningen, maar liefst 30.000 hectare verbouwd. Momenteel schommelt het totale koolzaadareaal, volgens cijfers van het CBS, rond de 2.000 hectare. In 2019 werd in Nederland 1.794 hectare koolzaad geteeld, waarvan 1.408 ha in Noord en Oost Nederland.

Kleine teelt

Kortom, winterkoolzaad is een relatief kleine teelt in Nederland, maar wel één met perspectief. Dat stelt het zaaizaad- en veredelingsbedrijf Limagrain. Het beschikbaar komen van de allernieuwste rassengenetica zorgen voor een dusdanig hoger rendement dat het akkerbouwsaldo in rotaties met veel granen met zeker 10 procent kan stijgen. De zaadveredelaar verwijst daarbij naar de resultaten van haar rassen Ambassador en Aurelia in het rassenonderzoek van SPNA Ebelsheerd. Ambassador resulteerde in een opbrengst van 5.234 kg/ha en Aurelia in 5.177 kg/ha. De laagste opbrengst realiseerde DK Expedient met 4.191 kg/ha. De gemiddelde opbrengst van de negen rassen bedroeg 4.581 kg. Met een meeropbrengst van maar liefst één ton/ha is de spreiding in productiviteit binnen het onderzoek opgelopen tot maar liefst 23 procent.

Vergelingsvirus

De opvallend hogere opbrengst van de twee LG rassen is volgens productmanager Martijn van Overveld van Limagrain terug te voeren liggen een aantal belangrijke innovaties. Zoals de genetische resistentie tegen het vergelingsvirus of Turnip Yellows Virus (TuYV) die is ingekruist. Vergeling steekt ook in Nederland steeds meer de kop op. De symptomen worden echter nog moeilijk herkend, waardoor het vaak een verborgen probleem is in menig koolzaadperceel. Zo bleek in het SPNA-onderzoek het vergelingsvirus alom aanwezig. „Vergelingsvirus kan leiden tot tientallen procenten opbrengstderving. Die resistentie kan dan net het verschil maken tussen één ton meer of minder zaad per hectare”, aldus Van Overveld.

Stikstofefficiëntie

Een tweede noviteit is N-flex, een selectieprogramma waarbij de stikstofefficiëntie leidend is. Van Overveld: „Onze nieuwe rassen produceren bij gelijke N-bemesting meer of hetzelfde bij een lagere gift, het is maar hoe je het benadert. Niet benutte gebruiksruimte kan dus eventueel ingezet worden voor andere teelten. En tot slot dragen ook de verder doorontwikkelde phoma-resistentie en verbeterde hauwvastheid aan de productiviteit bij.”

Een lonende voorvrucht

Koolzaad is een uitstekend tussengewas in rotaties met overwegend tarwe. Het laat heel veel organische stof en een betere lucht- en waterhuishouding na voor de volgvrucht wintertarwe. Ten opzichte van tarwe-op-tarwe ligt de opbrengst van wintertarwe na koolzaad maar liefst 10 procent hoger. In een rendementsverhoging in een driejarige rotatie (tarwe-koolzaad-tarwe) bij de teelt van Ambassador of Aurelia resulteert dit in een een extra winst van 365 euro per hectare bij koolzaad in het bouwplan. Volgens Van Overveld kan dit voordeel verder oplopen als de teler ook de goede mogelijkheden voor duistbestrijding meeneemt. „Bovenal is koolzaad een vroegruimend gewas en dat geeft mooie spreiding in de oogstwerkzaamheden. In combinatie met suikerbieten in het bouwplan is koolzaad minder geschikt. Het is immers een waardplant voor bietencysteaaltjes”, aldus Van Overveld.