Perspectief voor ondiep ploegen in het voorjaar op zware klei

De voordelen van een betere bodemstructuur (geen verslemping) en rijker bodemleven door deze werkwijze kunnen zich uiten zich in meer draagkracht, extra mineralen levering door de grond en grotere weerbaarheid tegen droogte en wateroverlast. De opbrengsten hoeven er niet onder te lijden. Dat heeft de ervaring de afgelopen jaren geleerd op akkerbouwbedrijven met zware kleigrond in de Flevopolder. Sinds 2012 is hier ervaring mee opgedaan.

Verwering door vorst verdwijnt

Zeker ook de laatste jaren blijkt eens te meer dat door de opwarming van de aarde, zeker in de kustgebieden waar veel zware kleigrond voorkomt, meer neerslag valt en het nauwelijks meer vriest. Ook dit jaar is dat weer het geval, tot nu toe. Traditioneel in het najaar geploegde zware kleigrond verweert daardoor niet meer op een natuurlijke manier door het proces van krimpen en zwellen. Door de bodem in de winter bedekt te houden is de impact van veel regenval minder groot en wordt het bodemleven gestimuleerd. Hoe meer regenwormen er actief zijn in de winter en hoe diverser van aard, hoe beter de bodembiologie-en structuur. Den Herder raadt aan niet te bezuinigen op de groenbemester zaaizaadhoeveelheid. Aangezien een lager plantaantal per hectare tot meer bovengrondse massa kan leiden, wat hinderlijk is bij het zaaiklaar maken van het land.

Timing in het voorjaar cruciaal

Een groot nadeel van het voorjaarsploegen op zware klei is dat telers dan alles op alles moeten zetten om op het juiste moment te ploegen en te zaaien, juist in een periode dat er al een arbeidspiek is. Bij te vroeg zaaien dreigt er klevende grond aan de machines en risico op bodemverdichting. Wordt te laat gezaaid dan dreigt een veel te kluiterig zaaibed en slechte opkomst, zoals in het voorjaar van 2020 vaak het geval was. De afhankelijkheid van het weersverloop is bij voorjaarsploegen dus heel groot. Op lichtere gronden is er veel meer gelegenheid om een goed zaaibed te maken dan op zware kleigrond. Niet voor niets wordt zware kleigrond per traditie in het najaar geploegd.

Het is daarom van grootste belang om je te realiseren hoe snel de grond in het voorjaar met de snel toenemende daglengte onder gunstige weersomstandigheden kan opdrogen. Den Herder adviseert bij vroege zaaigewassen zoals uien en suikerbieten heel bewust de afweging te maken welk voordeel een week later zaaien kan opleveren bij het zaaiklaar maken van de grond. Ook speelt de neerslagverwachting een grote rol. Buitjes op de zaaiklaar gemaakte grond zorgen voor verwering van te grote kluiten.

Machine keuze

Naast de weersomstandigheden kan de machine keuze een grote rol spelen bij het succesvol zaaiklaar maken van zware kleigrond in het voorjaar. Bijvoorbeeld de technische uitrusting van de kopeg en het type rol of vlakplaat. Een rol die droge kluiten in de ondergrond drukt zodat de kluiten alsnog kunnen verweren beveelt Den Herder nadrukkelijk aan. Hij adviseert een ploegdiepte van 15-17 centimeter. In de praktijk blijkt het echter niet mee te vallen op 15 centimeter te ploegen. Maar hoe dieper je ploegt, hoe meer vruchtbare organische stof rijke grond er onbereikbaar wordt voor het te zaaien gewas in de eerste fase van ontwikkeling. Door de organische stof rijke bovengrond dreigt, met name zodra de grond niet meer wordt beteeld, overwoekering van onkruid. Er is meer onkruidbestrijding nodig bij ondiep ploegen in het voorjaar. Volgens den Herder worden de mogelijkheden van mechanische onkruidbestrijding echter snel groter, dankzij grotere capaciteit en meer precisie.