'Een nagenoeg chemie-vrije landbouw in 2030 is gewoon niet reëel'

Naam: Gerbert Barneveld

Bedrijf & functie: Holland Fyto UA, Technical Development Manager

In 2030 gebruiken akkerbouwers nagenoeg geen chemische gewasbeschermingsmiddelen meer

,,Dit is een droomscenario. We moeten als sector doelen stellen maar tegelijkertijd ook reëel zijn. We kunnen en willen heel veel, maar technisch moeten de mogelijkheden en middelen er ook zijn. Simpel voorbeeld: zo lang de criteria voor het beoordelen van middelen van natuurlijke oorsprong verloopt volgens hetzelfde protocol als synthetische middelen, dan wordt er ergens iets niet gesnapt. Het toelatingsbeleid van niet chemische middelen, ofwel middelen van natuurlijke oorsprong, als alternatief van chemische (synthetische) middelen gaat zo tergend langzaam. Het is inefficiënt en gaat gepaard met absurd hoge kosten. Een nagenoeg chemie-vrije landbouw in 2030 in Nederland zal niet reëel blijken te zijn.''

Groene middelen (zoals Serenade en Flipper) voeren in 2030 de boventoon

,,Er zullen zeker meer groene middelen toegepast gaan worden en dat zal ook nodig zijn. Maar: met groene middelen worden geen >95% effectiviteits-scores bereikt zoals met chemische gewasbeschermingsmiddelen. De inzet van een groen middel is veelal niet zo specifiek en vraagt een groter volume ‘actief ingrediënt’. Veel groene middelen kennen een beperkte duurwerking. Voor een plaag- of ziektebeheersing zal er vaak gekozen moeten worden voor combinaties van groene middelen in een korter interval. Volumematig gaan groene middelen in 2030 mogelijk de boventoon voeren.''

Met inzet van natuurlijke vijanden tegen ziekten en plagen kan de akkerbouwer de komende tien jaar heel veel bereiken

,,Er worden kleine, perspectiefvolle stappen gezet, maar er is ook een belangrijk knelpunt: de teelt vind buiten plaats. Het introduceren of in stand houden van een populatie natuurlijke vijanden, op het juiste tijdstip, is niet zo eenvoudig als in een kas. De intentie van het introduceren van bloemenranden was om natuurlijke vijanden te lokken. De praktijk leerde echter dat er in diezelfde bloemenranden dan wel eerst plaaginsecten aanwezig moeten zijn, zodat die natuurlijke vijanden kunnen overleven. In het geval van bloemenranden langs uienpercelen liep dat in veel gevallen niet goed af en waren telers genoodzaakt om zelfs vaker corrigerende bespuitingen tegen trips uit te voeren.

Strokenteelt wordt gezien als mogelijke oplossing om de plaag- en ziektedruk te beheersen. Op de uitgestrekte kavels van Flevoland is dit wellicht rendabel te maken. Maar geldt dit ook op alle gronden en in alle regio’s?''

Akkerbouwers die nu werken aan een weerbare bodem en aan weerbare gewassen hebben over tien jaar geen (chemische) gewasbeschermingsmiddelen meer nodig

,,Dat is hetzelfde als zeggen dat de mensheid over 10 jaar geen medicijnen meer nodig heeft, want we lossen het op met vitaminepillen en homeopathie... Er zijn miljoenen mensen die homeopathische middelen gebruiken en daardoor zelden of nooit ziek zijn of een dokter bezoeken, maar toch kanker kunnen krijgen of hart- en vaatziekten, spierziekten, virussen etc.. Dan worden er toch ook medicijnen/vaccinaties ingezet. Dus: groen waar het kan, maar chemisch waar het moet!''

Rasresistenties zijn in 2030 een belangrijker wapen tegen ziekten en plagen dan (chemische) gewasbeschermingsmiddelen

,,Niet direct belangrijker. Ingebouwde resistenties of toleranties zullen zeker een belangrijk onderdeel van de oplossing zijn, maar beide zijn vrijwel altijd een tijdelijke oplossing gebleken. Denk bijvoorbeeld aan de rasgevoeligheden t.a.v. gele roest in tarwe. Niets zo wispelturig als de natuur.''

In 2030 is chemische onkruidbestrijding grotendeels ingeruild voor mechanische onkruidbestrijding. Chemisch mag enkel nog pleksgewijs

,,Mechanische onkruidbestrijding zal deels een oplossing zijn, maar heeft zijn beperkingen afhankelijk van gewas en grondsoort. Als er geen herbiciden meer gebruikt mogen worden, zal de woningnood in Nederland nog vele malen groter worden. Want dan hebben we tienduizenden extra handen nodig om het onkruid te beheersen!''

Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is in 2030 alleen nog maar mogelijk in combinatie met Beslissing Ondersteunende Systemen (BOS)

,,Net als ingebouwde resistenties zijn Beslissing Ondersteunende Systemen slechts een deel van de oplossing. Feit blijft dat het inkomen van de boer buiten groeit! Je kunt de natuur niet vangen in modellen!''

'Vooral in kleine gewassen gaan veel onoverbrugbare gaten vallen'

Naam: Dirk Bakker

Bedrijf & functie: Van Iperen, technisch directeur

In 2030 gebruiken akkerbouwers nagenoeg geen chemische gewasbeschermingsmiddelen meer

,,In 2030 gebruiken akkerbouwers nog steeds chemische gewasbeschermingsmiddelen. Weliswaar substantieel minder dan nu, maar heel bewust en doelgericht en zoveel mogelijk met behulp van uitgekiende technieken. Er zullen qua beschikbare middelen ook verschillen zijn ten opzichte van nu, met name waar het gaat over het gebruik van bodemherbiciden en insecticiden. Ik ben erg bezorgd over de toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen in de vele kleine gewassen, waar we in Nederland een toppositie mee innemen. Juist daar lijken onoverbrugbare gaten te gaan vallen.''

Groene middelen (zoals Serenade en Flipper) voeren in 2030 de boventoon

,,Ik hoop dat het woord groene middelen dan is vervangen door middelen met een laag risico, want dat is feitelijk waar we naar toe willen. Er zullen zeker meer van deze middelen gebruikt worden, al was het maar om de gaten op te vullen die er in het effectief middelen- en maatregelenpakket zijn gevallen.''

Met inzet van natuurlijke vijanden tegen ziekten en plagen kan de akkerbouwer de komende tien jaar heel veel bereiken

,,Helemaal waar, maar dat vereist wel een zeer hoog kennisniveau van zowel telers als adviseurs. De inzet van natuurlijke vijanden vraagt om een gedegen systeemaanpak. Er moet een goed samenspel zijn tussen teelt, ras, grond, bemesting en precisietechnieken. Dat zullen we onder de knie moeten krijgen.''

Akkerbouwers die nu werken aan een weerbare bodem en aan weerbare gewassen hebben over tien jaar geen (chemische) gewasbeschermingsmiddelen meer nodig

,,Daar ben ik het niet me eens. Steeds zal de natuur ons confronteren met verrassingen, die wij moeten pareren. Vanwege voedselzekerheid en -kwaliteit, en niet te vergeten een aanvaardbaar rendement voor de teler, zullen telkens (chemische) gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn.''

Rasresistenties zijn in 2030 een belangrijker wapen tegen ziekten en plagen dan (chemische) gewasbeschermingsmiddelen

,,Daar ben ik het mee eens. Maar ook hiervoor geldt dat de natuur ons steeds voor nieuwe uitdagingen zal plaatsen, waar we dan hopelijk met moderner veredelingstechnieken ook sneller en adequater op kunnen reageren. Overigens vraag ik me wel af of die technieken dan ook voor alle kleine(re) gewassen beschikbaar zullen komen tegen een betaalbare prijs.''

In 2030 is chemische onkruidbestrijding grotendeels ingeruild voor mechanische onkruidbestrijding. Chemisch mag enkel nog pleksgewijs

,,Ja, ik denk dat dit grotendeels de realiteit zal zijn.''

Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is in 2030 alleen nog maar mogelijk in combinatie met Beslissing Ondersteunende Systemen (BOS)

,,Dan moeten er qua ontwikkeling, en met name in het toelatingsbeleid, nog wel wat roeren worden omgegooid. Qua technische ontwikkeling gaat dat zeker lukken, maar qua regelgeving heb ik nog onvoldoende positieve signalen hiervoor ontvangen.''

'Nieuwe middelen met lagere milieu-impact gaan de boventoon voeren'

Naam: Rob van de Lindeloof

Bedrijf & functie: Agrifirm Plant, directeur categoriemanagement

In 2030 gebruiken akkerbouwers nagenoeg geen chemische gewasbeschermingsmiddelen meer

,,In ieder geval een stuk minder. Het resultaat in 2030 is in ieder geval dat de totaal opgetelde milieubelasting van alle middelen die ingezet worden bij de teelt een stuk lager uitvallen als nu. Chemisch wordt mijn inziens nog wel gebruikt, maar in kleine hoeveelheden en heel gericht ingezet op het moment er geen andere mogelijkheden meer zijn.''

Groene middelen (zoals Serenade en Flipper) voeren in 2030 de boventoon

,,Zonder twijfel gaat de nieuwe generatie middelen met een lagere milieu-impact de boventoon voeren. Hopelijk zijn dat in 2030 niet alleen Serenade en Flipper want dat zou betekenen dat de introductie van de hard noodzakelijke nieuwe middelen veel te langzaam is gegaan. En dat we dus beperkt zijn in onze mogelijkheden voor een optimale teelt met een goed rendement.''

Met inzet van natuurlijke vijanden tegen ziekten en plagen kan de akkerbouwer de komende tien jaar heel veel bereiken

,,Ja zeker, maar wel in combinatie met andere beschikbare methoden en middelen. Alleen met natuurlijke vijanden ga je het niet redden. Met andere methoden en middelen denk ik onder meer aan bodemverbetering, gewassen weerbaarder maken, inzet van biologie en BOS-systemen en precisie landbouw.''

Akkerbouwers die nu werken aan een weerbare bodem en aan weerbare gewassen hebben over tien jaar geen (chemische) gewasbeschermingsmiddelen meer nodig

,,Niet meer nodig, daar geloof ik niet in. Wel een stuk minder nodig. Ik denk dat je het zonder niet gaat redden. Je zult altijd een ‘medicijnkastje’ nodig hebben om snel in te kunnen grijpen om je teelt te redden.''

Rasresistenties zijn in 2030 een belangrijker wapen tegen ziekten en plagen dan (chemische) gewasbeschermingsmiddelen

,,Nee, niet het een of het ander is belangrijk. Het gaat om de optelling van de mogelijkheden. Dus ja we hebben rasresistentie ook nodig.''

In 2030 is chemische onkruidbestrijding grotendeels ingeruild voor mechanische onkruidbestrijding. Chemisch mag enkel nog pleksgewijs

,,Mechanisch zal ook een puzzelstukje in het geheel worden. Maar nogmaals, ik zie niet dat het een of het ander belangrijker is. Als chemisch alleen plaatsspecifiek ingezet mag en kan worden dan zou dat in bepaalde teelten voldoende kunnen zijn.''

Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is in 2030 alleen nog maar mogelijk in combinatie met Beslissing Ondersteunende Systemen (BOS)

,,Hier geloof ik wel in. Van alle variabelen die de teelt beïnvloeden gaan we zo veel data beschikbaar krijgen dat slimme modellen moeten leiden tot een BOS die een noodzakelijke inzet van gewasbeschermingsmiddelen perfect aan kan geven.''

'Laten we niet alles op gaan hangen aan modellen en apps'

Naam: Johan Buis

Bedrijf & functie: CZAV/CropSolutions, Manager Crop Protection

In 2030 gebruiken akkerbouwers nagenoeg geen chemische gewasbeschermingsmiddelen meer

,,Dat lijkt me niet realistisch. Akkerbouwers zullen hun gewassen gezond moeten houden om voldoende opbrengst en kwaliteit te laten groeien. Alleen zo is een rendabele teelt mogelijk. Het zullen wel andere chemische middelen en meer groene middelen zijn en misschien telen ze ook andere rassen, met meer resistenties tegen ziekten en plagen. Tenslotte verwacht ik dat mechanische of elektrische onkruidbestrijding meer opgang zal maken, alleen al omdat steeds minder chemische middelen toegelaten zijn.''

Groene middelen (zoals Serenade en Flipper) voeren in 2030 de boventoon

,,Dat denk ik niet, daarvoor is de effectiviteit van deze middelen nog niet hoog genoeg. Ze hebben een aanvullend effect, dat zeker, maar nog onvoldoende. Door meer aandacht te schenken aan bodem, bemesting en bouwplan kan de ziektedruk verlaagd worden. Ik zie eerder kansen voor plantversterkers en biostimulanten om gewassen weerbaarder te maken en beter door stressperiodes (bv hitte/droogte) te loodsen.''

Met inzet van natuurlijke vijanden tegen ziekten en plagen kan de akkerbouwer de komende tien jaar heel veel bereiken

,,Hier zijn zeker mogelijkheden, waarbij ik denk dat het benutten van de al in het perceel aanwezige natuurlijke vijanden belangrijker is dan het in- of uitzetten, alleen al vanwege het feit dat die er al zijn als het nodig is. Uitgezette insecten zijn net als vee, je moet er wel voor zorgen! Anders gaan ze dood of weg.''

Akkerbouwers die nu werken aan een weerbare bodem en aan weerbare gewassen hebben over tien jaar geen (chemische) gewasbeschermingsmiddelen meer nodig

,,Die weerbaarheid is vooral gericht op het zeker stellen en behalen van voldoende opbrengst/kwaliteit en dus rendement. Neveneffect van die weerbaarheid is mogelijk minder inzet van chemie. Ik denk dat we het vooral in het bouwplan en in de teeltintensiteit moeten zoeken. Daarvoor moeten we blijven zoeken naar alternatieve teelten, bijvoorbeeld peulvruchten. Persoonlijk denk ik dat de huidige teeltintensiteit van bijvoorbeeld aardappelen en uien op termijn niet vol te houden is.''

Rasresistenties zijn in 2030 een belangrijker wapen tegen ziekten en plagen dan (chemische) gewasbeschermingsmiddelen

,,Daar is ook mijn hoop op gevestigd, maar dan zullen we wel de moderne plantenveredelingsmethoden, zoals CrisprCas, nu moeten omarmen, anders gaat het veel te langzaam. Ik heb daar wel zorg over. De overheid zegt dat ze iets wil en schaft het vervolgens af. Denk aan de zaadontsmetting in suikerbieten, het ultieme en succesvolle voorbeeld van precisie-landbouw, wat nu niet meer kan. Met alle gevolgen van dien.''

In 2030 is chemische onkruidbestrijding grotendeels ingeruild voor mechanische onkruidbestrijding. Chemisch mag enkel nog pleksgewijs

,,De drijfveer voor mechanisch wordt volgens mij veel meer ingegeven door verschraling van het middelenpakket, waarbij mechanische bestrijding gewoon onmisbaar wordt. Voldoende capaciteit ten opzichte van de spuit is wel een aandachtspunt. De schaalvergroting gaat immers in hoog tempo door.''

Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is in 2030 alleen nog maar mogelijk in combinatie met Beslissing Ondersteunende Systemen (BOS)

,,Gezond boerenverstand is en was altijd al een prima beslissingsondersteunend systeem. Laten we niet onze hele ziel en zaligheid ophangen aan modellen en apps. Het gaat er om dat we vooraf de totale teelt optimaliseren en zo via een Integrated Crop Management-aanpak problemen voor zijn. Wat wel belangrijk is zijn goede schadedrempels en waarneming/telling, zodat we niet onnodig (en onrendabel) chemie inzetten. Daarvoor is fundamentele kennis van planten, plantenziekten en plagen onontbeerlijk.''

Dit artikel is eerder verschenen in de Akkerbouw Koerier 2021-1. Lees de volledige uitgave op agro.bayer.nl