Slechts 5 procent akkerbouwers neemt maatregelen tegen erfemissie

Gewasbeschermingsmiddelen kunnen op het erf terechtkomen en kan dan ook van het verharde erf afspoelen. Als een agrariër bijvoorbeeld een paar druppels morst bij het vullen van de spuit, de spuit schoonmaakt op het erf of de spuit buiten neerzet, spoelen de stoffen bij een regenbui het oppervlaktewater in. Dat is funest voor het waterleven en leidt tot grote overschrijdingen van de waterkwaliteitsnormen. Afwateren van gewasbeschermingsmiddelen via het riool is geen alternatief. Een rioolwaterzuivering kan de gewasbeschermingsmiddelen niet uit het water zuiveren. Daartoe worden al meerdere jaren acties gevoerd, met name vanuit de waterschappen. Desondanks is bij veel akkerbouwers de emissieroute van gewasbeschermingsmiddelen via het erf onvoldoende in beeld.

5 procent

Uit een enquête van AgriDirect, in opdracht van BO Akkerbouw, blijkt dat vrijwel alle akkerbouwers (95 procent) maatregelen nemen tegen emissies. Dat gebeurt vooral bij toepassing van middelen, zoals met dopkeuze, gebruik kantdop en hanteren van een spuitvrije zone. Daarentegen neemt minder dan 5 procent van de akkerbouwers ook maatregelen tegen erfemissie, blijkt uit de enquête. De situatie verschilt per bedrijf, maar naar schatting draagt erfemissie gemiddeld 50 procent bij aan de totale emissie. De emissieroutes drift (circa 15 procent) en perceelsemissie (circa 35 procent) scoren lager.

In een reactie zegt Geert Pinxterhuis, woordvoerder van BO-Akkerbouw in dit project: „In gebieden waar in het verleden acties hebben plaatsgevonden, ondermeer geïnitieerd door de waterschappen, is op de meeste bedrijven de erfemissie aanzienlijk minder dan in gebieden waar dergelijke acties nog niet hebben plaatsgevonden. Akkerbouwers moeten op hun eigen erf zien hoe te handelen om de emissie terug te dringen. In de praktijk ontbreekt deze kennis nogal eens. Het is in ieders belang de emissie van gewasbeschermingsmiddelen terug te dringen. Nog te vaak worden te veel restanten van bestrijdingsmiddelen in het water gevonden. Veelal zijn het kleine foutjes hiervan de oorzaak. Vooral geconcentreerde middelen kunnen zorgen voor een normoverschrijding in het oppervlaktewater.”

Belangrijkste emissieroute

Erfemissie vormt de voornaamste emissieroute en er is te vaak sprake van normoverschrijdingen in het oppervlaktewater. Voor BO Akkerbouw reden om haar leden akkerbouwers te attenderen op praktische maatregelen. In opdracht van de stuurgroep van het Actieplan Plantgezondheid zette CLM een Top-10 van maatregelen tegen erfemissie overzichtelijk bijeen. Het gaat om maatregelen als het gebruik van een wasstraat met zuiveringssysteem, voorkomen van het lekken van middelen bij het vullen van de veldspuit en het overdekt stallen van de veldspuit en kisten. Het betreft veelal praktische maatregelen, gebaseerd op de praktijk van akkerbouwers die deze emissieroute van gewasbeschermingsmiddelen al aanpakten.

Volgens BO Akkerbouwer is een extra inspanning van de sector op dit vlak nodig. Nog te vaak veroorzaakt de akkerbouw normoverschrijdingen in het oppervlaktewater. Daarbij verwijst BO Akkerbouwer naar rapportages van het Landelijk Meetnet Gewasbeschermingsmiddelen Land- en Tuinbouw. BO Akkerbouw onderstreept dat normoverschrijdingen het milieu schade en leiden tot restricties aan middelengebruik, zoals specifieke driftreductie-eisen of intrekking van toelatingen. Volgens de stuurgroep van het Actieplan Plantgezondheid alle reden om erfemissie aan te pakken.

Erfemissiescan verplicht

De Top-10 tips tegen erfemissie sluit af met het advies om de erfemissiescan in te vullen en contact op te nemen met de adviseur gewasbescherming of de erfemissiecoach. Het invullen van de scan is een eis in het certificaat Voedsel- en Voederveiligheid Akkerbouw (VVAK). De scan draagt bij aan bewustwording en brengt voor de akkerbouwer in beeld waar op het eigen bedrijf verbetering mogelijk is. Bij regionale projecten geven akkerbouwers veelal aan niet te weten waar te beginnen met het aanpakken van erfemissie, of welke maatregelen te nemen. Met de Top-10 draagt de stuurgroep praktische handvatten aan. Het voorlichtingsmateriaal is te vinden bij het dossier van het Actieplan Plantgezondheid op de website van BO Akkerbouw.

Digitale tools

Het Toolboxteam Water heeft met de Erfemissiescan en Perceelsemissiescan gewasbescherming digitale tools ontwikkeld waarmee boeren eenvoudig het risico op emissie van gewasbeschermingsmiddelen vanaf hun erf en hun percelen in kaart kunnen brengen. Daarnaast geven de tools informatie over maatregelen om emissie vanaf het erf of perceelsafspoeling te verminderen. Dat is van groot belang voor een goede waterkwaliteit én voor het behoud van een effectief middelenpakket. Door het invullen van de beide scans kunnen boeren eenvoudig zien waar (nog) mogelijkheden liggen om de belasting van het oppervlaktewater verder te verminderen.

Na het invullen van diverse vragen in de Erfemissiescan over bijvoorbeeld het vullen van de spuit, de inwendige en uitwendige reiniging en de omgang met fust wordt duidelijk bij welke van deze activiteiten emissie naar het oppervlaktewater optreedt. Daarnaast geeft de scan informatie over de wetgeving op het gebied van erfemissie en praktische informatie over maatregelen die mogelijk zijn om emissie vanaf het erf te verminderen. Bij de Perceelemissiescan worden vragen gesteld over de structuur van de bodem, bodemverdichtingen, hellingshoek van percelen en waargenomen stroombanen.