Zal de komende jaren de onkruidbestrijding in bieten veranderen?

Voorjaar 2021, de lente laat met moeite zijn goede kant zien. De temperaturen voor de kleine plantjes zijn erg laag waardoor de groei van de suikerbieten tot nu toe nog erg traag is. Door de goede structuur van de grond en door de neerslag na zaai, staan er op de meeste bietenpercelen voldoende planten. De resultaten van de chemische onkruidbestrijding zijn tot eind mei gemiddeld zeer goed te noemen. Onkruidplanten waren niet afgehard en de bodem was regelmatig vochtig, zodat de herbiciden optimaal hebben gewerkt. Daarentegen was het voor de mechanische onkruidbestrijding beslist een uitdaging om het juiste moment te vinden voor een behandeling. Vorig seizoen waren de weersomstandigheden juist omgekeerd, met weinig neerslag en afgeharde onkruiden. Dit geeft aan dat de telers continu moeten schakelen om op het juiste moment het juiste te doen. Dat geldt zeker ook voor zowel de toepassing van herbiciden als de inzet van mechanische technieken. Daarbij is zo’n aanpak alleen effectief bij een stuk vakmanschap. Richting de toekomst zal een geïntegreerde aanpak van onkruiden, door herbiciden en mechanische technieken, steeds belangrijker worden. Waarbij beide systemen elkaar kunnen aanvullen om tot een goede onkruidbestrijding te komen.

Lage doseringen systeem is de basis

Vanaf begin jaren negentig wordt het lage doseringen systeem (LDS) als onkruidbestrijding in de bieten in de praktijk gebruikt. Vanaf die tijd hadden we de beschikking over de middelen fenmedifam (o.a. Corzal SE), metamitron (o.a. Goltix SC), ethofumesaat (o.a. Tramat 200 EC) en plantaardige olie, die de basismix vormen van het systeem. In de loop der tijd is het aantal beschikbare middelen voor de suikerbieten geleidelijk toegenomen, ter bestrijding van specifieke onkruiden kunnen deze aan de standaardmix worden toegevoegd. Vooralsnog is een chemische onkruidbeheersing voor de bietentelers het meest praktisch; een efficiënte toepassing, geeft normaliter een goed resultaat en is relatief goedkoop.

Minder herbiciden beschikbaar

De kans op een hernieuwde toelating is steeds vaker tot het laatste moment onduidelijk. Vorig jaar waren de werkzame stoffen desmedifam (o.a. in Betanal MaxxPro) en chloridazon (Pyramin DF) voor het laatst te gebruiken in Europa. Fenmedifam, één van de werkzame stoffen uit de basismix, wordt ook Europees beoordeeld en eind 2022 wordt over herregistratie besloten. Ook wordt triflusulfuron-methyl (Safari) opnieuw bekeken, een hernieuwde toelating lijkt twijfelachtig. Daarnaast worden de komende jaren meer belangrijke herbiciden opnieuw beoordeeld. Daarnaast zorgen de Europese en Nederlandse politiek ook voor druk op vermindering van inzet van middelen, waarbij bijvoorbeeld de Europese commissie inzet tot een vermindering van middelengebruik van 50% in 2030. Maar ook afnemers, van onder andere suiker, stellen eisen aan duurzaamheid. Een en ander leidt ertoe dat minder middelen, dus ook minder herbiciden, in de toekomst zullen worden gebruikt.

Geïntegreerde onkruidbestrijding

Het IRS wil haar onderzoek richten op een combinatie van het beperkt gebruik van chemische middelen en de inzet van mechanische technieken, waarbij de praktisch haalbaarheid voorop staat. Met de inzet van de volveldsspuit, rijenspuit, schoffel en eg worden praktische machines ingezet, die al beschikbaar zijn voor de praktijk. In het onderzoek worden twee onkruidbestrijdingsstrategieën vergeleken, namelijk het standaard lage doseringen systeem (LDS) versus het Conviso Smart-systeem. In dit laatste systeem kan in een ALS-tolerant bietenras het middel Conviso One worden ingezet, waarbij ter versterking van het middel nog wel fenmedifam, ethofumesaat en plantaardige olie aan wordt toegevoegd. Deze combinatie wordt standaard twee keer toegepast en heeft een zeer brede werking tegen onkruiden en grassen. De totale toegepaste hoeveelheid werkzame stof is bij dit systeem laag ten opzichte van het standaard LDS.

Randvoorwaarden succesvolle inzet mechanische technieken

Maak het perceel bij het zaaiklaar maken bij voorkeur zo vlak en fijn mogelijk. Anders wordt het lastiger om de machines veilig en effectief te gebruiken. Bij eggen of schoffelen bij voorkeur gebruik maken van dezelfde rijsporen als van de trekker met zaaimachine, waardoor nauwkeuriger werk kan worden afgeleverd. Extra nauwkeurigheid wordt gehaald door gebruik te maken van RTK-GPS besturing. Onder stoffige omstandigheden is het kritisch om tegelijk een rijenbespuiting uit te voeren met een schoffelbeurt in verband met een verminderde opname van de middelen. Terwijl het combineren van deze twee acties wel erg efficiënt is.

Kwetsbaar bietengewas

In het begin zijn de bieten nog erg kwetsbaar. Vanaf het tweebladstadium kan er in bieten voorzichtig worden geschoffeld, terwijl vanaf het vierbladstadium er voorzichtig geëgd kan worden. Als bieten tegelijkertijd opgroeien met de onkruiden, wordt het zeer lastig om deze mechanisch te bestrijden, daarom hebben we waar de combinatie van mechanisch-chemisch werd toegepast in het onderzoek de bespuitingen in het begin van de teelt geplaatst. Zodat de onkruiden ten tijde van de mechanische aanpak nog klein zijn en het gewas al iets minder kwetsbaar is.

Resultaten demo onderzoek Vredepeel

Door de gunstige weersomstandigheden hebben de bespuitingen van zowel standaard LDS als Conviso One zeer goed gewerkt. Bij het standaard LDS was wel wat tijdelijke groeiremming van de bieten zichtbaar, terwijl dit bij Conviso One veel minder was. Beide systemen waren goed te combineren met de inzet van schoffel en/of eg. Deze aanpak gaf tot eind mei zeer goede resultaten, echter gedurende de zomer zal pas het eindresultaat zichtbaar zijn. Wellicht dat laat kiemende onkruiden nog een ander beeld vormt, aangezien dit door de mechanische bewerkingen kan worden gestimuleerd. Door toepassingen achterwege te laten en gebruik te maken van eg en eventueel een schoffel is minder inzet van middelen te realiseren, waarbij soms zelfs besparingen mogelijk zijn in de kosten van onkruidbestrijding. Ook met rijenbespuitingen is minder middel nodig, maar de kosten van deze toepassing zijn relatief hoog, alhoewel dit eventueel gecombineerd kan worden met de inzet van een schoffel.

Uitdagingen aanpakken

Met de inzet van mechanisch technieken zijn we weer meer afhankelijk van de weersomstandigheden, dus meer risico op een minder goed resultaat. Effect op nakiemers moet nog extra aandacht krijgen. Op percelen waar gerst als stuifdek wordt gezaaid, of andere maatregelen tegen stuiven zijn toegepast, zal het lastig worden om hier onkruiden mechanisch te bestrijding. Bij aardappelopslag zal ook een aangepaste strategie moeten worden toegepast.

Toekomstvisie

Met de huidig beschikbare machines zijn zeker mogelijkheden om het gebruik van herbiciden te verminderen. Richting de toekomst zullen meer mogelijkheden beschikbaar komen om onkruiden op een niet-chemische manier te bestrijden. Echter het gebruik van herbiciden in suikerbieten zal waarschijnlijk ook dan noodzakelijk blijven, waarbij een geleidelijke overgang van volledig chemisch naar chemisch-mechanisch zal plaatsvinden. De beschikbaarheid van voldoende effectieve chemische middelen met name vroeg in de teelt, zal het juist mogelijk maken om in combinatie hiermee mechanische machines effectief en dus succesvol in te zetten in de praktijk.