‘Toekomst is dat gewassen weer zelf hun stikstof gaan binden’
Jamieson ontdekte iets waardevols, maar zijn moment van ontdekking lag vlak voor de introductie van het Haber-Bosch-proces om stikstof met veel energie te winnen uit de lucht en als ammoniak- en nitraatkunstmest voor de landbouw beschikbaar te maken. Jamieson ontdekte bij zijn onderzoeksplant spurrie dat er haartjes of haakjes aan de cellen zaten die de stikstof konden binden. Daarmee was stikstofbinding dus niet beperkt tot vlinderbloemigen.
Symbioses tussen microleven en gewas
Nigten stelt dat er veel meer mogelijkheden in de natuur zijn om stikstofbinding door gewassen en bodemleven zelf te laten doen. Naast de planten zelf zijn er ook symbioses tussen microleven en gewas in de planten en in de bodem die deze ‘diensten’ leveren. Nigten noemt als voorbeelden bodembacteriën als de azotobacter en endofyten. Endofyten zijn bacteriën, schimmels en virussen die in de plant hun groeibevorderende werk doen. Een voorbeeld in de tropen is de azolla-varen die in rijstvelden drijft. Dit plantje maakt stikstof, fosfaat en koolstof beschikbaar voor de natte rijstcultuur.
Dat er talrijke van dergelijke samenwerkingen bestaan is voor de onderzoeker geen verrassing: „De cellen in alle levende organismen kan je beschouwen als een symbiose. Ze zijn ontstaan uit een samenstel van verschillende bacteriën.” De bundeling van krachten om zichzelf van stikstof en andere nutriënten te voorzien ziet Nigten binnen planten en andere organismen en in de samenwerking tussen organismen. Die samenwerking levert wederzijds meer voordeel op dan dat het aan investeringen in elkaar kost, zegt de wetenschapper.
Toekomst
Het onderzoek om deze kennis te gaan gebruiken in de teelt van gewassen komt nu op gang, zegt Nigten. Hij waarschuwt voor erfbetreders die nu al met veelbelovende oplossingen komen. Ondanks dat er veel te verwachten is van de symbionten die nu ontdekt worden, is er geen gemakkelijke totaaloplossing. De bruikbare soorten werken vaak heel gewasspecifiek. Als voorbeelden noemt Nigten micro-organismen die specifiek op gras werken en anderen die zich richten op een enkele soort of een groep soorten die verwant is.
In 2018 zette Nigten al veel van zijn bevindingen uiteen op het platform Foodlog: ‘Mijn voorspelling is dat onze cultuurgewassen weer spontaan de benodigde luchtstikstof gaan binden. En daarmee zal duidelijk zijn dat er geen genetisch geknutsel nodig is, maar inzicht in de gunstige randvoorwaarden.’
