Banken verwachten voor 2022 overwegend redelijke rendementen akkerbouw

„Van de afgelopen 5 jaren hebben we 4 ‘droogte’-jaren gehad,” zegt Gea Bakker, sectormanager Akkerbouw en Visserij bij de Rabobank. „In deze periode lagen de opbrengsten van gewassen in kilo’s op of onder de CBS-cijfers over de gemiddelde opbrengst in de afgelopen tien jaar. Per bedrijf hangt dit sterk af van wel of geen toegang tot water. Dit zie je dit jaar vooral terug bij de uien en bij aardappelen.”

Ook in het afgelopen groeiseizoen waren de kilo-opbrengsten iets lager dan gemiddeld, maar liggen de prijzen hoger doordat het aanbod minder groot is. Belangrijke oorzaak van het lagere graanaanbod is de oorlog in Oekraïne. Ook voor de nabije toekomst schat de Rabobank de graanproductie lager in. Dit heeft volgens de bank een positief effect op de graanprijs voor Nederlandse akkerbouwers.

Rendement

Veel akkerbouwers zullen dit jaar volgens Bakker naast een hogere omzet ook een hoger rendement halen, maar dat geldt niet voor iedereen. “Het rendement is sterk afhankelijk van het bouwplan, de grondsoort, de afzetstrategie, de kwaliteit van het geteelde product en wel of geen toegang tot water. De opbrengstenverschillen zijn dus groot. In veel gevallen zien we dat de kostprijs voldoende kan worden doorberekend aan afnemers en dat akkerbouwers een positief resultaat behalen, maar er zijn uitzonderingen.”

Minder zorgen over liquiditeit

Begin november was de Rabobank nog bezorgd over liquiditeitsproblemen waarmee akkerbouwers en tuinders komend voorjaar te maken kunnen krijgen. Voor akkerbouwers zijn deze zorgen nu minder: „Afgelopen jaar hadden akkerbouwers te maken met forse kostenstijgingen. Denk hierbij aan kunstmest en brandstof,” aldus Bakker. „Ondernemers hebben hier echter op geanticipeerd bijvoorbeeld meer dierlijke mest te gebruiken in plaats van kunstmest, of om selectiever te bemesten. Over het algemeen lijken de opbrengsten voldoende om de stijgende kosten te compenseren, maar zoals gezegd zijn er uitzonderingen.”

Spanningen in de keten

Voor 2023 verwacht de Rabobank wel spanningen in de voedselketen. De bankt denkt dat de voedingsmiddelenindustrie zeker nog zo'n 10 tot 20 procent prijsverhoging moet doorvoeren richting haar afnemers, om de forse kostenstijgingen voor grondstoffen, energie, arbeid, logistiek en verpakkingen te compenseren.

Ondertussen kiest de consument steeds vaker voor goedkopere aanbieders en alternatieven. Hierdoor verwacht de bank voor 2023 volumedruk: „Hogere verkoopprijzen compenseren deze druk maar deels, wat logischerwijs leidt tot verdere druk op de marges in de keten.”

Zelfde beeld

Qua omzet en rendement voor 2022 is ook ABN-AMRO overwegend positief. „De hogere kosten, gelijkblijvende sterke vraag en een lage euro hebben geleid tot een redelijke prijszetting voor veel akkerbouwproducten. Hierdoor lijkt het erop dat akkerbouwers ondanks de hogere kosten een redelijk rendement hebben behaald,” aldus Nadia Menkveld, sectoreconoom Agrarisch en Food bij ABN AMRO. Ook volgens deze bank liggen bij akkerbouwers die moeilijk kunnen beregenen de oogsten echter lager.

Neerslagtekort

Volgens de neerslagmonitor van het KNMI bedroeg het neerslagtekort dit jaar 223 millimeter. Dit komt in de buurt van het tekort van 309 millimeter het zeer droge jaar 2018. Akkerbouwers die kunnen beregenen konden het neerslagtekort volgens de bank nog redelijk opvangen, maar het onttrekken van grondwater voor beregening loopt wel steeds meer tegen grenzen aan. Volgens ABN AMRO kijken akkerbouwers daarom actief naar oplossingen om water vast te houden en efficiënter te irrigeren.

Totale oogst

Op basis van de oogstraming van het CBS verwacht ABN AMRO dat in de akkerbouw de totale oogst dit jaar met 4 procent stijgt ten opzichte van vorig jaar. Met name de aardappelen- en suikerbietenoogst ligt naar verwachting hoger. Dit is het gevolg van een groter beteeld areaal en een gelijkblijvende opbrengst per hectare. Het toegenomen areaal aardappelen en suikerbieten ging ten koste van het areaal voor zaaiuien, waardoor de oogst van zaaiuien ook afnam.

Kosten en regeldruk

ABN AMRO verwacht dat de kosten voor akkerbouwers de komende periode hoog blijven. Dit geldt ook voor de kunstmestprijs, al lijkt deze door de lagere gasprijs en afnemende vraag wel zijn hoogtepunt bereikt te hebben. Naast de hoog blijvende kosten, kan volgens de bank de komende jaren de hogere regeldruk gevolgen hebben voor de volumes en het inkomen van akkerbouwers. Voor 2023 verwacht ABN AMRO een stabiele ontwikkeling van de volumes, na de groei van 4 procent dit jaar.

De verwachte hogere regeldruk hangt volgens ABN AMRO onder meer samen met het verruimen van het bouwplan vanuit het 7e Nederlandse Actieprogramma Nitraatrichtlijn, een mogelijk verminderde hectarepremie bij invoering van de nieuwe GLB per 2023 en maatregelen uit de nieuwe conceptbeschikking derogatie, waardoor ruimere bufferstroken aangehouden moeten worden.