Opbrengststijging en minder nitraatuitspoeling bij meer organische stof

Een systeem met een hoge aanvoer van effectieve organische stof geeft op termijn van jaren een opbrengststijging, terwijl de uitspoeling van nitraat minimaal is. Onderzoekers van Praktijkonderzoek Plant en Omgeving (PPO) lieten afgelopen donderdag de ontwikkeling van de systeemvergelijking zien tussen lage aanvoer, gemiddelde en hoge aanvoer van effectieve organische stof. Ze willen hiermee beleidsmakers laten zien dat de vorm van aanvoer van stikstofhoudende mest en reststromen zeer bepalend is voor de uitspoeling, terwijl telers meer 'oude kracht' in hun grond krijgen.

Effectieve organische stof (EOS) is dat deel van de organische stof die aangevoerd wordt dat na een jaar nog aanwezig is. Taaiere meststoffen, zoals vaste mest en compost bevatten meer van deze EOS dan varkensdrijfmest of spuiwater. PPO onderzoekt het langjarige effect van de aanvoer van EOS op de opbrengsten van gewassen. De onderzoekers kijken dus niet naar de opbouw van organische stofgehaltes in de bodem, maar naar de hectareopbrengsten van de gewassen in de rotatie.

Als laag niveau hanteert PPO 1.000 kilo EOS per jaar. Voor midden gaat het om 2.000 kilo en voor hoog om 3.000 kilo. De lijn uit de voorgaande jaren zet door: bij een lage aanvoer dalen opbrengsten, bij een middelmatige aanvoer zijn ze stabiel en bij een hoge aanvoer bleef de productie aanvankelijk 20 procent onder het niveau van de met voornamelijk kunstmest gevoede teelt, maar ieder jaar klimt de productie van deze methode. Bij het doorzetten van die lijn kan dit systeem in productie de andere systemen voorbijgaan. Mark Kroonen van PPO Vredepeel duidt het als het opbouwen van meer 'kracht' in de bodem, zoals boeren dat vroeger vaak omschreven voor vitale gronden.

Bij hoge aanvoer van effectieve organische stof gaat het aardappelgewas dat de onderzoekers tijdens de themadag over uien en aardappelen in Vredepeel lieten zien efficiënter om met stikstof. De knollen onder dat gewas groeien groter.

Beheersing

Volgens onderzoeker Harry Verstegen van PPO moeten telers nu niet concluderen dat het in één keer geven van heel veel organische stof goed voor de productie is. Volgens hem is de bodem daar niet op berekend. Beheerste dosering is beter dan schoksgewijs werken, omdat het bodemleven zoveel EOS aan moet kunnen. Verstegen ziet vooral resultaat bij het voortdurend aanvoeren van goede organische stof. Zelfs in proeven met nog meer EOS, 3.500 kilo per jaar, is de klimmende lijn te zien, al begint die later en trager. „Voor die opbouw heb je minstens vijf of zes jaar nodig”, zegt Verstegen.

Verstegen zegt dat de informatie uit de proeven veel kan betekenen voor de beleidsregels rond uitspoeling van stikstof. Het zou pleiten voor extra ruimte voor stikstof en fosfaat uit stabielere organische reststromen. „Wij hopen aantoonbaar te maken dat dit past als equivalente maatregel.”

De bijzonder regenrijke junimaand kan extra uitspoelingsverschillen laten zien tussen de percelen met veel en weinig EOS-aanvoer. PPO gaat daarvoor deze winter metingen doen in de bodem.