Bodemleven: microbioom kans voor weerbaar zaad en gewas
Het microbioom in de menselijke darmen heeft een belangrijke functie in onze weerstand en de opname van voeding. Datzelfde geldt voor het microbioom rond plantenwortels. De plant kan deze weerstandbevorderende microben meegeven in en op het zaad. Voorbeelden van deze meegegeven weerstand bij planten zijn volgens Groot schimmels op grassen en endofyten bij andere planten. Endofyten zijn microben die leven in de plant.
Hoe het effect van de symbiose van een plant en het microbioom uitpakt, laat Groot zien met rijst. Als een rijstplant niet belaagd wordt door een pathogeen, is hij op het oog gezond. Valt het pathogeen een onbeschermde rijstplant aan, dan vertoont de plant ziekteverschijnselen. In het geval er een weerstand biedend microbioom aanwezig is op de rijst, blijft de plant gezond, zelfs als hij belaagd wordt door het pathogeen. Uit onderzoek in China blijkt dat daarom rijstplanten op vier verschillende locaties anders reageren op een ziekteverwekker. Daar waar het microbioom de plant beschermt, blijft de rijst gezond.
„Het blijkt mogelijk de plant nieuwe microbiologie mee te geven”, zegt Groot. „Je kunt dat over de plant spuiten op een goed moment, bijvoorbeeld bij de bloei. In biologische teelt kan het microbioom diverser zijn dan bij gangbare teelt. Dat kan een effect op de weerbaarheid hebben. In Zwitserland vergeleken onderzoekers het effect van het microbioom van de plant op de weerbaarheid bij soja en tarwe.”
Aan het microbioom sturen
Groot zei tijdens de Biokennisweek dat hij verwacht dat het microbioom belangrijker gaat worden in de landbouw. Klimaatverandering vereist een grotere weerbaarheid van gewassen. „Is dat microbioom te sturen? De moederplant kan het doorgeven aan het zaad. Dat werpt nieuwe vragen op. Heeft een lagere stikstofgift bijvoorbeeld een gunstig effect op het microbioom? Wat doet ontsmetten met het microbioom op het zaad? Moeten we andere eisen gaan stellen aan zaad of is het goed om het microbioom toe te voegen na ontsmetten?” Onderzoek hieraan loopt sinds kort.
Peter Voshol van het Louis Bolk Instituut sprak tijdens de Biokennisweek ook over het microbioom, maar dan meer in relatie tot de menselijke gezondheid. Wat echter voor planten net zo goed telt als voor mensen, is dat het microbioom sterk kan verschillen over plaats en tijd. Met betrekking tot de teelt is het dus belangrijk om de invloed van teelthandelingen op de samenstelling van het microbioom beter te begrijpen.
Voshol vraagt zich af wat de invloed van het microbioom op de voedingswaarde van plantaardige producten is. Bij appels bleek de inhoud aan sporenelementen in de pitten toe te nemen bij een diverser microbioom. Omdat de mens de pitten niet eet, vraagt Voshol zich af of dit dus een gezonder product oplevert of alleen vitalere zaden. Bij andere gewassen of producten waarvan we juist wel het zaad eten, kan de meerwaarde groter zijn.
Nutriëntenrijker eten
De onderzoeker van het Louis Bolk Instituut komt - via de redenering dat je bent wat je eet en dat een diverser bodemleven bijdraagt aan nutriëntenrijker eten - op de aanname dat een gezond microbioom in de bodem bij zou kunnen dragen aan gezonder mensen en gezonder vee. Om gezond te zijn en weerbaar tegen ziektes zijn inhoudsstoffen in de voeding van belang. Voshol denkt dat mensen die een gezonde darmflora willen opbouwen vooral ook hun voedingspatroon blijvend moeten veranderen. Leefstijl en gezonde voeding samen zijn volgens hem gigantisch belangrijk. „De appelstudie is interessant, maar voor de weerbaarheid is hoe je leeft van belang.” Beter voor onszelf zorgen levert een beter verweer tegen pathogenen op. Zo werkt dat bij planten én mensen.
