Vlaamse landbouw in de lift; akkerbouw stabiel

De zesmaandelijkse conjunctuurindex van alle sectoren in de Vlaamse land- en tuinbouw steeg dit voorjaar van 62 naar 82 punten. Over de tweede helft van 2022 steeg de index ook al. De tevredenheid over de afgelopen zes maanden steeg licht van 70 naar 84, terwijl ook de komende zes maanden beter worden ingeschat met een stijging van 66 naar 79.

Zoals gebruikelijk in het voorjaar zijn er minder agrariërs die belemmeringen ondervinden in hun bedrijfsvoering. Meldingen over beperkingen van overheidswege staan onder akkerbouwers (48 procent), melkveehouders (51 procent) en vleesveehouders (42 procent) wel op het één na hoogste punt sinds de start van de enquêtes in 2007.

Indexen Akkerbouw

In de akkerbouw bleef zowel de conjunctuurindex over de afgelopen zes maanden (van 86 naar 85) als de index voor de toekomstige zes maanden (63 naar 64) nagenoeg gelijk. Bijna de helft (42 procent) van de akkerbouwers verwacht een gelijkblijvende productie, 42 procent verwacht een lichte daling en 16 procent een lichte stijging.

Bij de verwachtingen over de prijzen zijn de verschillen groter. Bijna de helft (44 procent) verwacht een lichte prijsdaling, 16 procent verwacht zelfs een sterke prijsdaling. Ongeveer een kwart (24 procent) verwacht gelijkblijvende prijzen, en 16 procent verwacht een lichte prijsstijging.

Het Vlaamse Departement van Landbouw & Visserij maant om wel voorzichtig te zijn met interpretatie van de conjunctuurcijfers voor de akkerbouw, omdat de deelsectoren granen, aardappelen en suiker verschillende markttendensen vertoonden.

Aardappelen

De aardappelsector drijft voort op de stijgende wereldvraag naar verwerkte aardappelproducten. Remmende factor is de tegengevallen oogst. Het totale Belgische areaal consumptieaardappelen kwam in 2022 uit op zo’n 92.500 hectare; dit is 3 procent meer dan in 2021.

Het blijft echter het één na laagste areaal van de afgelopen vijf jaar. Dit geeft volgens het Vlaamse ministerie aan dat de stijging van het Belgische aardappelareaal bijna op haar limiet zit.

Vroege en late rassen

De vroege aardappelrassen brachten meer op dan het vijfjarige gemiddelde, maar de late rassen beduidend minder. Meerjarig gezien lag alleen in 2018 de opbrengst per hectare nog een stuk lager.

Ook over heel Noord-Europa gezien ligt de opbrengst lager dan de voorgaande jaren. De NEPG (een vereniging van aardappelproducenten in België, Nederland, Frankrijk en Duitsland) schat dat de totale aardappelproductie in 2023 in deze landen met 6 procent zal dalen.

Aardappelvoorraden

Daarbij blijken in verschillende Europese landen de voorraden beperkt te zijn. In België is de huidige voorraad vergelijkbaar met het vijfjarig gemiddelde. Opvallend is dat de voorraad vrije aardappelen relatief laag is, terwijl er in vergelijking met voorgaande jaren meer aardappelen onder contract liggen.

Een beperkt aanbod en lage voorraden drijven de aardappelprijzen op de vrije markt op. Ook de contractprijzen stijgen. Normaal gesproken heeft dit direct effect op het totale aardappelareaal. Ook de graanmarkten, waar de prijzen de laatste maanden enigszins zijn getemperd, kunnen een rol spelen.

Het is volgens het Vlaamse departement van Landbouw & Visserij echter de vraag in welke mate er stijging zal plaatsvinden. Het noemt de beperkte mogelijkheden qua ruimtegebruik, de gevolgen van de mestwetgeving en de discussie over het verbod op de teelt van aardappelen in gebieden met een hoog erosierisico als beperkende factoren voor het Belgische aardappelareaal inde komende jaren.

Granen

De graanprijzen staan de laatste jaren sterk onder invloed van de geopolitieke situatie in Rusland en Oekraïne. De afgelopen tijd bevinden de graanprijzen zich echter in een dalende lijn. Dit hangt samen met het Graaninitiatief voor de Zwarte Zee, dat sinds 22 juli 2022 van kracht is. Hierdoor konden vrachtschepen veilig door de Zwarte Zee varen, onder meer van en naar de havens van Odessa.

De afgelopen acht maanden hebben meer dan 800 schepen de havens van Oekraïne verlaten, met meer dan 23 miljoen ton graan en andere voedingsmiddelen, alsmede meststoffen aan boord. Deze extra leveringen hebben in belangrijke mate bijgedragen tot de daling van de wereldvoedselprijzen. Deze graandeal dreigde af te lopen op 18 maart 2023, maar werd uiteindelijk met minstens 60 dagen verlengd.

Een andere verklaring voor de dalende graanprijzen zijn de productieomstandigheden: niettegenstaande de droogte in een aantal graangebieden zijn er in het algemeen goede oogstresultaten genoteerd, vooral in India, Canada en Australië.

Suiker

De Europese en Belgische suikerprijzen volgen de wereldwijde stijgende trend, die neerkomt op een stijgende vraag en een dalend aanbod. De Internationale Suikerorganisatie (ISO) heeft de prognose voor het wereldwijde suikeroverschot voor seizoen 2022-2023 verlaagd tot 4,15 miljoen ton, een daling van 33 procent ten opzichte van de vorige prognose. Dat geeft aan dat de voorraden in de wereld krap zijn, wat het prijsniveau hoog houdt.

In februari 2023 was suiker zelfs duurder dan ooit. De prijzen stegen met bijna 7 procent, wat een recordindex voor de maand betekende. Dit is het gevolg van de bijgestelde prognose voor de suikerproductie in India. Bovendien is er een sterke wereldwijde vraag naar suiker.

Volgens het Vlaamse ministerie is het echter maar de vraag in hoeverre telers kunnen profiteren van de hoge suikerprijzen. Zo hadden de bietentelers bovenop de teeltuitdagingen zoals hoge inputkosten en het verbod op neonicotinoïden te dealen met flinke vorst in december 2022, gevolgd door een warme periode. Hierdoor zijn er veel bevroren bieten gaan rotten, en werd de bietencampagne zwaar verstoord.