‘Klimaatverandering biedt kansen voor Nederlandse akkerbouwers’

De teelt van akkerbouwproducten in Zuid-Europa wordt door klimaatverandering in de toekomst steeds moeilijker en verschuift steeds meer op in noordelijke richting. Bovendien vindt over de gehele linie een verschuiving plaats in de consumptie van dierlijke naar plantaardige eiwitten. Dit zorgt volgens ABN-Amro voor een stijging van de vraag naar Nederlandse akkerbouwproducten.

Volgens de onderzoekers van de bank staat de sector voor de uitdaging om enerzijds voldoende gezond voedsel te produceren en tegelijkertijd de druk op het milieu te verminderen. Hiervoor is essentieel dat boeren zich nóg beter wapenen tegen onder meer langdurige droogte tijdens het groeiseizoen. Nieuwe teeltmethoden, waterberging en nieuwe irrigatietechnieken kunnen hierbij helpen.

„Door klimaatverandering staan akkerbouwers voor een uitdaging. Een goede waterhuishouding wordt in de toekomst nog bepalender voor het succes van land- en tuinbouwers”, vertelt Nadia Menkveld, Sector Econoom Agrarisch en Food van ABN-Amro. „De overgang naar meer duurzame vormen van akkerbouw dient in samenspraak met akkerbouwers, ketenpartijen en overheden vorm te krijgen. Met deze aanpassingen kan de Nederlandse akkerbouw óók in de toekomst een leidende rol blijven vervullen.”

Druppelirrigatie

Een veel gebruikte maatregel om droogteschade te voorkomen, is beregening met een waterkanon of sproeiboom. Nu water door droogte steeds schaarser wordt en het risico bestaat dat akkerbouwers in perioden van langdurige droogte aan een beregeningsverbod worden blootgesteld, kijken zij naar andere oplossingen.

Een voorbeeld is druppelirrigatie, waarbij water geleidelijk plaatselijk wordt toegevoegd. Dit kan resulteren in een flinke reductie van het watergebruik. Nu staat druppelirrigatie in Nederland nog in de kinderschoenen; vanwege de relatief hoge kosten maken nog relatief weinig akkerbouwers hiervan gebruik. Boeren kunnen daarnaast investeren in waterberging om periodes van droogte te overbruggen. Ook zijn investeringen in veredeling van belang om gewassen en rassen te telen die kunnen gedijen in het veranderende klimaat.

Wel of niet investeren

Of een akkerbouwer een bepaalde techniek zou moeten aanschaffen is afhankelijk van het verlies dat de ondernemer lijdt als hij de investering niet doet en de kosten van die investering. De investering in waterbesparende en waterbergende systemen heeft in ieder geval nut wanneer de kosten van die investering lager liggen dan de inkomensderving. In het geval dat de investering inderdaad lager is, dan kan de akkerbouwer zijn huidige teeltplan aanhouden en deze met een van de genoemde watertoevoegende technieken alsnog tot wasdom laten komen.

De uitkomsten lopen per akkerbouwer uiteen; vooral voor akkerbouwers op zandgrond zijn investeringen niet erg rendabel. Op zandgronden worden immers al vaker gewassen geteeld die beter bestand zijn tegen droogte en op de kleigronden worden veel hoogrenderende gewassen geteeld. De inkomensreductie van grote bedrijven op kleigrond is dan ook het hoogst en daarmee is het voor deze bedrijven eerder rendabel om de investering te maken.

Robuust watersysteem

Met de toename van droge perioden de komende jaren zullen akkerbouwers zich moeten wapenen om inkomensderving zoveel mogelijk te voorkomen. De hulp van de overheid en waterschappen is nodig voor een robuust watersysteem in Nederland. Daarnaast kunnen bedrijven ook samenwerken om hogere kosten op te vangen.

Dit kan door het opzetten van coöperatie of samenwerkingsverband. Een voorbeeld van zo’n samenwerkingsverband is de Waterbank van Coastar. Dit is een organisatorische oplossing, waarbij overtollig regenwater in de ondergrond wordt geïnjecteerd om de zoetwatervoorraad aan te vullen. De lasten voor infiltratie worden verdeeld over de partijen die voordeel halen uit deze onttrekkingen.

Naast focus op waterbeheer zullen bedrijven en overheden moeten blijven investeren in de ontwikkeling van veredeling. Volgens de bank heeft de Nederlandse akkerbouw heeft gewassen en rassen nodig die kunnen gedijen in het veranderende klimaat en teeltseizoen. Veredelaars werken al hard aan droogte resistente gewassen en gewassen voor de zilte teelt. Met dergelijke innovaties en samenwerkingsverbanden kunnen bedrijven problemen op lossen en wordt de sector sterker ten opzichte van de concurrentie. Dit leidt ertoe dat de Nederlandse akkerbouw de groter wordende rol kan blijven spelen in Europa.