‘Extreem weer in Zuid-Europa raakt landbouw en voedingssector hard’

De Franse graanproductie is het zwaarst geraakt door het warme, droge weer, gevolgd door de productie van fruit en groenten, beschrijft het rapport. Door de schaarste stegen de graanprijzen in 2022, maar deze hogere financiële opbrengst werd tenietgedaan door de eveneens gestegen kosten van kunstmest en andere productiekosten. Duurder graan had op zijn beurt weer gevolgen voor veehouders. „Deze uitdagende klimaatomstandigheden beïnvloeden de grootte en de kwaliteit van gewassen, wat kan leiden tot knelpunten in de toeleveringsketen en hogere prijzen”, zegt Axelle Martin, Risk Services Manager bij Atradius in Frankrijk.

Steunpakket

De Europese Commissie heeft recent een steunpakket van 330 miljoen euro voorgesteld voor boeren in lidstaten die te maken hebben met extreme weersomstandigheden en hoge inputkosten. Frankrijk zou hieruit meer dan 53 miljoen euro moeten ontvangen, het op twee na hoogste totaalbedrag na Spanje en Italië. De nationale overheid bood dit jaar 40 miljoen euro aan subsidies om investeringen te financieren om gewassen te beschermen tegen droogte en klimaatgevaren. Daarnaast waren er nog lokale subsidies. Maar door de subsidiedrempels vallen sommige boeren buiten de boot.

Er zijn klimaatverzekeringen, maar door de hoge kosten sluiten maar weinig boeren een dergelijke verzekering af. Dit alles betekent problemen voor de sector. „We verwachten in 2023 steeds meer betalingsachterstanden en faillissementen in de landbouw- en voedingssector als gevolg van deze moeilijke omstandigheden”, zegt Martin.

De voedingsindustrie in het algemeen werd in 2022 ook getroffen door stijgende grondstof-, transport- en energiekosten, wat leidde tot steeds meer faillissementen in de hele toeleveringsketen. Als reactie daarop stegen de voedselprijzen, maar grote producenten worden nu geconfronteerd met druk van de overheid om de kosten voor de consument te verlagen.

Italië

Italië is nog steeds aan het bijkomen van de recente overstroming. De regio Emilia Romagna is verantwoordelijk voor 28 procent van de Italiaanse suikerproductie en 13 procent van de tarweproductie. De regio is ook een belangrijke producent van aardappelen, fruit, druiven en peulvruchten. De overstromingen zullen volgens Atradius onvermijdelijk leiden tot hogere prijzen.

Het Agri-Food Centre in Rome schat dat er de komende weken minder verschillende producten beschikbaar zullen zijn en dat de prijzen met 15 procent zullen stijgen ten opzichte van mei 2022. De Italiaanse staat heeft snel hulp geboden aan getroffen huishoudens en bedrijven. Het gaat onder meer om loonaanvullingen voor werknemers en het opschorten van de aflossing van leningen en hypotheken voor bedrijven. Italiaanse boeren zouden ook bijna 61 miljoen euro moeten ontvangen uit het geplande steunpakket van de EU.

Die staatssteun werkt, voorlopig althans. „Het is nog vroeg, maar we zien geen toename van het aantal bedrijven dat opdrachten niet kan uitvoeren of betalingen niet kan doen”, zegt Nicoletta Toldo, Senior Underwriter by Atradius in Italië. „In het verleden hebben vergelijkbare eenmalige gebeurtenissen, zoals aardbevingen, niet geleid tot een significante toename van het aantal insolventies. Staatssteun is in dit opzicht cruciaal.”

Spanje

In Spanje was, net als elders, 2022 een moeilijk jaar voor de voedingssector, zelfs vóór de recente droogte die leidde tot het opdrogen van stuwmeren en waterbeperkingen in het hele land. Prijsstijgingen van kunstmest, gewasbeschermingsmiddelen en energie tastten de marges al aan en maakten boeren kwetsbaar. Zowel de veeteelt als de akkerbouw is getroffen door de droogte, waarbij de zonnebloem-, amandel- en olijfteelt het zwaarst zijn getroffen.

De Spaanse overheid heeft steun verleend in de vorm van 636 miljoen euro aan directe steun, verdeeld over de veehouderij, akkerbouw en bijenhouderij. Er is ook een aantal belastingverlagingen goedgekeurd. Spaanse boeren zouden meer dan 81 miljoen euro moeten ontvangen uit het steunpakket van de EU. De vraag is of dat genoeg zal zijn, stelt Atradius. „Er worden bevoorradingsproblemen en prijsstijgingen verwacht. Insolventies zullen waarschijnlijk volgen. Betalingsachterstanden en vervolgens faillissementen van getroffen bedrijven kunnen niet worden uitgesloten”, zegt Beatriz Cainzos, Coordinator Grote Afnemers in de voedingsindustrie voor Atradius in Spanje. „Het zal dan waarschijnlijk gaan om bedrijven met een zwakke financiële structuur, in het bijzonder kleinere en minder gediversifieerde bedrijven.”

Nederland

Klimaatverandering kan in Nederland in directe zin leiden tot lagere opbrengsten, door onder meer zachte winters en hete zomers, met meer droogte of uitzonderlijk veel regen, en andere extreme weersomstandigheden zoals hagel en zware stormen. De opbrengst kan ook indirect geraakt worden, doordat door hogere temperaturen nieuwe ziekten en insecten- en schimmelplagen kunnen ontstaan, concludeert Atradius in zijn rapport.