‘In fertigatie moet je als teler zelf ook zin hebben’

„Telers zijn enthousiast over het fertigatiesysteem, maar voor het beste resultaat moet je wel alle schakels in orde hebben”, zegt Johan Aarnoudse. „Alles begint met goed kunnen water geven. Dat merkten we vroeger al bij water en mest geven in de glastuinderij. De teler die het beste in water geven was, bleek ook de beste te zijn bij het gebruik van de meststoffen in dat water. Die was de kampioen. Ook fertigatie kan dus waarschijnlijk nog beter dan hoe we het nu doen.”

Aanleggen

Volgens Aarnoudse is het belangrijk om bij de aanleg gelijk scherp te zijn op de kwaliteit. „De afstand van de rij planten tot de slangetjes is maximaal 15 centimeter en liefst minder dan 10 centimeter. Je moet kiezen voor de goede druppelslang met de beste wanddikte en diameter en de gaatjes op de goede afstand. In ons advies wijzen we heel goed op de punten waar je per perceel op moet letten.”

Het voorbeeld in Goudswaard dat Aarnoudse vorige maand met klanten van Van Iperen bekeek is niet in alle opzichten ideaal. Er is een vroeg uienras gekozen, terwijl fertigatie beter rendeert bij latere rassen. „Met een laat ras kom je verder in kilo’s”, zegt Aarnoudse. De fertigatie voorkomt stress in het gewas en door een later ras te zaaien profiteert het gewas van de maximale groeiduur.

Toch kan fertigatie ook juist bijdragen aan het succes van later gezaaide uien. Het koude en natte voorjaar van 2023 verlaatte de zaai. Laat gezaaide uien blijken toch nog een tevredenstellende opbrengst te hebben, zeker gezien de andere hindernis van 2023: de lange droge periode in mei en juni.

Bedden, ruggen of vlakvelds

Het leggen van de slangen is moeilijker in het vlakke veld dan op bedden of afgeplatte ruggen. Aarnoudse vindt dat vooral een aandachtspunt, omdat bij vlakvelds leggen meer slang boven de grond komt met mogelijke schade door kraaien of ander gevogelte en wild. Onderzoek aan andere legmethoden met afgeplatte aardappelruggen en vier rijen op bedden loopt bij de Rusthoeve in Colijnsplaat.

Wat betreft de opkomst, de kilo’s en de sortering blijkt fertigatie bijzonder goed te scoren in de praktijkvelden die Van Iperen volgt. Ze doen het beter dan je met gewone beregening voor elkaar zou krijgen, merkt Aarnoudse op.

Afrijpen

De uien blijken bij fertigatie goed af te rijpen, nu het seizoen afloopt. Aarnoudse krijgt wel eens vragen van telers of de uien wel op tijd gaan strijken, als ze zo verwend zijn. Hij constateert dat er wat dat betreft geen complicaties zijn.

De waterbehoefte van uien is bijna altijd hoger dan wat er in de maanden valt dat ze op het veld staan. Minimaal 300 millimeter water is de schatting voor het groeiseizoen. In de demo in Goudswaard viel net iets meer dan de helft daarvan en de andere helft kreeg het gewas via de druppelslangen. Een teler in de omgeving paste ook fertigatie toe en gaf al 230 millimeter water in het seizoen. Die teler blijkt ook de meeste tonnen uien te gaan oogsten.

Om het gewas te volgen was er wel voortdurend iemand paraat. Dat is belangrijk omdat die lekkages in het veld kan zien en repareren en de instellingen kan corrigeren naar behoefte. In Goudswaard gebruikte de firma Kleinjan oppervlaktewater. Toen de vissen gingen paaien, raakte het filter daardoor verstopt. Dergelijke dingen ziet de teler alleen door er bovenop te zitten en niet alles aan de computer en de app over te laten. Aarnoudse kiest onder deze omstandigheden liefst voor een zelfreinigend filter, wat ook kan. Op deze plek pasten ze dat aan in de installatie.

Verschillen

Aarnoudse doet nu een jaar of zes experimenten met fertigatie. In het eerste jaar vond hij 11 ton meer uien bij fertigeren ten opzichte van irrigeren (alleen water geven). „Als het droog is kan het gewas geen meststoffen opnemen. Dat heb je met fertigeren niet. We zien een toename van de droge stofgehaltes in de uien daardoor bij fertigatie. Ook de toename in de uniformiteit is een voordeel bij fertigatie.”

In Goudswaard begon Kleinjan op 2 mei met water geven. Op 31 mei begon het fertigeren, dat wil zeggen dat toen ook meststoffen in het water gedaan werden. Aan het begin van het groeiseizoen probeerde het bedrijf om de dag 3 millimeter te geven. Toen het droog werd in de loop van mei besloten ze dagelijks water te geven.”

Bij de presentatie toont Aarnoudse ook rode uien. „Die zijn overgezaaid en toen met fertigatie geteeld. De zaaidatum op 24 mei is veel te laat, maar dankzij fertigatie is er toch een gezond blok uien gegroeid. Niet top, maar wel een mooie voldoende.”