'Boeren dragen duurzaamheidssyndroom in zich'

Kor van Dijk is akkerbouwer in een uitgesproken melkveehouderijgebied. Hij pacht een bedrijf in het deltagebied van de IJssel, waar zich voorheen een zijarm met trekgaten bevond. De slikplaten zijn opgebouwd uit verschillende soorten afzettingen. Na kanalisatie van de rivier is het gebied in cultuur gebracht, waarbij klei uit de ondergrond naar boven is gehaald.
De landbouwgrond bestaat nu uit een ondergrond van grof zand met daarop een kleilaag van 30 tot 50 centimeter dik. Door de klei zit een fractie zand gemengd. Tot de Afsluitdijk dicht was, stond dit gebied onder invloed van de zee. De rivierklei is daardoor kalkrijk.

Grond is droogtegevoelig

Op een steenworp afstand ligt de Noordoostpolder. 'Dat is een Zuiderzeepolder. Het is dichtbij, maar de grond hier is niet te vergelijken met die in Flevoland', zegt Van Dijk. Door de zandlaag onder de klei is er geen capillaire opstijging. De grond is droogtegevoelig. 'Een bron slaan voor beregening is onmogelijk. Ik kan wel volop beregenen uit het Ramsdiep. Het peil van het slootwater is een meter lager dan het peil in het Ramsdiep. Het water is wat zout betreft van heel goede kwaliteit, maar ik maak me wel zorgen over bruinrot.'

Beperkte gewaskeus

Van Dijk is ook beperkt in de gewassenkeuze. Winterpeen bijvoorbeeld wil niet. 'Bij het rooien werkt de zandfractie als schuurpapier. De peen kleurt grijs.' Bij aardappelen is het voordeel dat de grond goed zeeft, maar de bewaarbaarheid van het product is niet vergelijkbaar met dat van kleigrond. 'Dat zijn best beperkingen, ook bij de afzetstrategie. Ik kan mijn aardappelen bewaren tot februari, uiterlijk maart, en dat is altijd een lastige tijd om aardappelen te verkopen.'

Bovengemiddelde opbrengst

Ondanks die minder optimale grond weet Van Dijk prima resultaten te behalen. De wintertarwe bracht dit jaar 9 ton per hectare op. De uien van het vroege ras Vento zaten op 60 ton. Half oktober werden de suikerbieten afgeleverd; 82 ton per hectare met 16,5 procent suiker. 'Daarmee zit ik nog boven het gemiddelde en dat is op deze grond een hele prestatie. Vorig jaar had ik 98 ton met tussen 17,2 en 17,3 procent suiker.'
De frietaardappelen, ras Innovator, brachten 60 ton op. 'Niet slecht voor Innovator.' Van Dijk heeft veel contact met akkerbouwers in Flevoland. 'Een van de goede boeren in de Noordoostpolder had dit jaar dezelfde opbrengst als ik', zegt Van Dijk. 'Je moet goed op je Innovators passen. Regelmatig stikstof en bladvoeding geven. Dit jaar heb ik mangaan, magnesium, borium en zelfs zwavel toegediend. Innovator is een ras dat je moet leren telen en dat leer je niet in één jaar. Lastig is ook dat het overal gevoelig voor is. Alleen de gevoeligheid voor phytophthora valt mee. Daarom was Innovator dit jaar ook een van de betere rassen.'

Leren van elkaar

Van Dijk neemt deel aan twee projecten gericht op duurzaamheid: het project 'Veldleeuwerik' en het project 'Duurzaam telen begint bij jou'. Bij Veldleeuwerik werken telers uit vooral Flevoland samen met adviseurs, afnemers, leveranciers en verwerkende industrie. Doel is een duurzame productie, met behoud van inkomen en met oog voor milieu en mensen. 'Boeren leren veel van elkaar en ook van de andere betrokkenen. Je bent verdiepend met je bedrijf bezig. Resultaten zie je pas na een jaar of tien. Vooral bij keuzes waar het systeem zich op in moet stellen, zoals werken met een rijpadensysteem, laten resultaten jaren op zich wachten.'
Het project Duurzaam telen begint bij jou is bedoeld om via voorloperbedrijven praktische en effectieve methoden van duurzame gewasbeschermingmethoden onder de aandacht te brengen bij collega-telers. Van Dijk is bescheiden. Hij vindt zichzelf geen voorloper, al denkt hij wel dat hij verder is dan de gemiddelde teler. 'Je leert in de loop der jaren.' De deelnemers aan het project hebben een voorbeeldfunctie. 'Dat werkt', zegt Van Dijk. 'Regels opleggen werkt niet. Een voorbeeld geven werkt wel.'

Vergelijken met collega's

Het voordeel van deelname aan een dergelijk project vindt Van Dijk vooral het vergelijk met collega's. 'Het is leuk om te zien dat je aardig voorop loopt. In elk geval zit ik niet achteraan. En we zijn allemaal erg bezig met de resultaten, we willen graag de puntjes op de i zetten. We kijken niet alleen naar teelttechnische resultaten, maar ook naar wat we in het milieu achterlaten', zegt Van Dijk.
De drijfveer van Van Dijk is een combinatie van opvoeding en religie. 'Zuinigheid heb ik meegekregen in de opvoeding. Maar daarnaast heb ik de overtuiging dat de wereld niet van ons is. We hebben de wereld in pacht van onze kinderen. Dus ben je je bewust van je footprint en probeer je duurzaam te werken. Herman Wijffels, uitgeroepen tot de meest duurzame persoon van 2010, zegt dat we duurzamer kunnen met behoud van het huidige welvaartsniveau. Ik denk dat we een deel van onze welvaart moeten inleveren en dat kan volgens mij ook best.'

Zuinig spuiten

Duurzaam werken vertaalt zich in de praktijk onder meer in zuinig spuiten, zegt de akkerbouwer. 'Ik spuit zo min mogelijk en gebruik daarvoor een BOS, via internet. Elke twee, drie dagen loop ik door de aardappelen om te zien hoe ze ervoor staan. Als je dan weet dat het gewas gezond is, durf je verder te gaan met het uitstellen van de bespuiting. In de jaren heb je een fingerspitzengefühl ontwikkeld.'
Dit jaar heeft Van Dijk er toch wel eens wakker van gelegen. 'De inwaai van sporen is een risico. De signalen uit de polder over de vele aantastingen maakten me toch wel bezorgd. Was ik niet té zuinig geweest? Elke bespuiting moet rendement blijven brengen, maar je balanceert op een gegeven moment op een smal randje. Het voordeel van Innovator is dat het vroeg afsterft. Na de droogte heeft het nauwelijks nieuw blad gevormd. Ook daardoor durfde ik het aan om maar acht keer te spuiten.'

Goede zorg voor de grond

Duurzaamheid vertaalt zich ook in goede zorg voor de grond, zegt Van Dijk. 'Als boer ben je daar toch al veel mee bezig. Boeren dragen het duurzaamheidsyndroom in zich.'
Concrete maatregelen op het Kamper bedrijf zijn het onderwerken van stro, de inzet van compost, het maximaal telen van groenbemesters en het uitrijden van drijfmest koppelen aan de groenbemesters. 'Het is een rekensom. Hoe kun je de ruimte die je hebt optimaal benutten én hoe benut je de mineralen zo goed mogelijk?', zegt Van Dijk. 'Dat is duurzaam als je het vanuit milieu bekijkt. Maar het is ook duurzaam in financieel opzicht. Een goede bodem houdt beter vocht vast, waardoor ik minder snel hoef te beregenen.'

Bedrijfsgegevens

Kor van Dijk is akkerbouwer in Kampen. Hij pacht een akkerbouwbedrijf van 40 hectare inclusief erf van de gemeente. Hij teelt 9 hectare consumptieaardappelen voor de frietindustrie, 5,5 hectare suikerbieten, 5 hectare zaaiuien, 6 hectare witlofpennen en 12 hectare graan. Hij doet mee aan de projecten 'Duurzaam telen begint bij jou' en 'Veldleeuwerik'.