Bewaring van peen levert niet snel iets extra’s op

De teler die geen contract afsluit en zijn product afland verkoopt, hield daaraan in de jaren 1999 tot en met 2007 gemiddeld 7,51 euro per 100 kg over. Dat blijkt uit cijfers van accountantskantoor Countus in Dronten. De resultaten van ongeveer veertig Flevolandse telers en negen teeltjaren zijn op een rijtje gezet.
De kostprijs van winterpeen is becijferd op 7 cent bij levering afland. Deze kostprijs is berekend met alle kosten, dus inclusief een vergoeding voor geleverde arbeid. De contractprijzen voor levering afland lagen in dezelfde periode op gemiddeld 6,48 euro per 100 kg. Deze telers haalden de kostprijs dus niet.
Bekend is dat de kostprijs van winterpeen enorm stijgt zodra het de bewaring in gaat. Countus heeft de kostprijs van peen uit de bewaring berekend op 14 cent per kg.
Uitgangspunt daarbij is dat de kwaliteit van de peen gedurende de bewaring goed blijft. 'Heeft een teler vaak bewaarproblemen, dan is de kostprijs hoger. Want dan houdt hij na het spoelen minder verkoopbare penen over om de kosten over uit te smeren.'

Contract beter

Uit de opbrengstcijfers van vrije peen en contractpeen uit de bewaring (tabel 1) blijkt dat dan juist de contracttelers beter af zijn dan de vrije telers. De prijzen die de vrije telers realiseerden, komen overeen met de beursnoteringen voor winterpeen in die jaren. De contractprijzen liggen hoger en dat lijkt bijzonder, maar is volgens Arts wel te verklaren. In Nederland komt de peen in de winterperiode uit de bewaring, maar in bijvoorbeeld Frankrijk wordt vrijwel jaarrond gerooid. Behalve op momenten dat de weersomstandigheden even tegenzitten. 'Elk jaar komt het voor dat telers in die landen even een week of anderhalf niet kunnen rooien, vanwege de kou. Op dat moment willen de verwerkers toch goede peen kunnen afzetten. Dat is belangrijk voor de continuïteit van hun bedrijf. Ze weten dat ze in Flevoland goede peen kunnen contracteren. Het product staat dan klaar op afroep. Ze betalen daarvoor ruim een cent extra, maar dat weegt blijkbaar minder zwaar dan de zekerheid van continue aanvoer.'

Even geen export vanuit Frankrijk

Dit jaar doet de bijzonderheid zich voor dat de Fransen al anderhalve maand niet kunnen rooien. 'Dat is de redding van dit seizoen voor de Nederlandse telers', zegt Arts. 'Er was veel peen, de vooruitzichten voor het seizoen waren niet goed. Nu valt de export vanuit Frankrijk langere tijd stil en daarvan kunnen de Nederlandse telers en exporteurs profiteren.'
De Franse peen veroorzaakt ook steevast de prijsval na april (tabel 2). 'Dan gaat het rooien in Frankrijk vrijwel altijd probleemloos', zegt Arts. Ook al loopt de export dan goed, aanbod is er dan in elk geval voldoende en de prijzen lopen niet meer op. 'De peenmarkt is niet te vergelijken met de uienmarkt, waarbij Nederland de export dicteert. Je moet niet rekenen op hoge prijzen aan het einde van het seizoen.' Deze hoge prijs ontstaat alleen als in die periode een tekort aan peen ontstaat.

Risico's bewaring

Kenmerkend voor de teelt van winterpeen is dat telers elk jaar opnieuw de keuze kunnen maken tussen wel of niet bewaren. Telers hebben nauwelijks zelf opslagcapaciteit. Peen die wordt bewaard, ligt vrijwel allemaal in grote koelhuizen. Telers die een contract afsluiten voor bewaarpeen, verkopen hun peen vanuit de bewaring. Ze lopen tijdens de bewaarperiode zelf risico. Ook de peen van vrije telers die afland leveren en van contracttelers die afland leveren, gaat vaak de bewaring in. De peen is dan opgekocht door koelbedrijven. Het grote verschil is dat het risico van bewaren dan niet meer bij de telers ligt.

Afzetstrategie voor winterpeen

Uit het onderzoek naar de peenprijzen heeft Erik Arts een duidelijke afzetstrategie vastgesteld waarmee de teler de meeste kans maakt op een goede prijs:

1. Krijg je in het voorjaar al een contract van bijvoorbeeld 8 cent aangeboden, sluit dan een contract. Die prijs levert winst op en de stemming in het voorjaar zegt niets over het komende groei- en afzetseizoen. Peen is niet eeuwig bewaarbaar; met de start van het nieuwe teeltjaar begint alles weer bij nul.
2. Sluit geen contract onder kostprijs; kies dan voor vrije teelt. Maar verkoop dan wel regelmatig in het afzetseizoen. Wacht met vrije peen in elk geval niet af in de hoop dat de peen in juni duur wordt, want dat gebeurt eigenlijk nooit.
3. Als de prijs afland goed is, verkoop dan afland.
4. Zijn de prijzen afland minder goed, kijk dan goed naar de markt. In sommige jaren loopt de export gewoon niet omdat er te veel peen is. Dan is afland verkopen misschien toch nog de beste optie.

Afwachten

Wil je als teler de zekerheid van een contract maar zijn de contractprijzen in het voorjaar niet kostendekkend, wacht dan tot in het groeiseizoen met het afsluiten van een contract. De ervaring heeft geleerd dat er tijdens het groeiseizoen bijna altijd wel een (participatie-)contract kan worden afgesloten voor een prijs in de buurt van de kostprijs. Het prijsrisico is dan weg, want de 7 cent bewaarkosten zijn in het contract opgenomen. Lopen de prijzen in het afzetseizoen op, dan profiteer je bij een participatiecontract deels mee.