Beregenen winterpeen Groningen hard nodig

Aan de koffietafel in de woonkamer van de monumentale boerderij uit 1879 vertelt Hink Zuideveld samen met zijn zoon Heero over zijn ervaringen met het verbouwen van wortelen. 'Het imago van de wortel is in de loop der jaren sterk verbeterd. Het is nu niet meer zo dat mensen alleen aan hutspot denken als ze een winterpeen zien. De wortel wordt in allerlei gerechten gebruikt.'

12 hectare winterpeen

Tegenwoordig heeft de familie Zuideveld 12 hectare met winterpenen. Het gewas doet het goed op de lichte kalkhoudende zavelgrond vlak bij de Waddenzee. 'Een keer in de zeven jaar verbouwen we peen op deze gronden. Als er vaker peen op deze gronden wordt geteeld, krijgen we ziektes.'
Enigszins zorgelijk zijn Hink en zijn zoon Heero over de oogst van de wortelen voor het komende jaar. 'Het land is heel droog. We hebben regen nodig en niet een beetje. Het gekiemde wortelzaad dreigt te verdrogen als het zo doorgaat. We zijn dan ook begonnen met het land te beregenen vorige week. Dat is echt nodig.'

Wisselende opbrengst

In de loop der jaren zijn de opbrengsten heel wisselend geweest volgens Zuideveld. 'Het is een speculatieve teelt. Het kan goed zijn, maar ook heel slecht. Zo hebben we dit jaar per kist een bedrag tussen 50 en 55 euro per kist ontvangen, ver beneden de kostprijs. Door de toegenomen exportvraag is de markt opgelopen. Normaal gesproken om de kostprijs te halen, zou je een bedrag van 100 euro per kist moeten ontvangen.'<.p>

Samenwerken met anderen

Om de kosten van de teelt binnen de perken te houden, is Zuideveld jaren geleden een samenwerkingsverband aangegaan met vijf andere akkerbouwers uit Noord-Groningen. 'We hebben gezamenlijk een wortelrooicombinatie; die bestaat uit een zaaimachine, een oogstmachine en kantelswagens om de houten kisten in te vervoeren.'
'De wortelrooicombinatie hebben we de naam 'Oranje Boven' gegeven. Een van de vrouwen heeft dat bedacht. Het geeft de gemoedelijke sfeer aan. De samenwerking is uitstekend. Zo is een van de afspraken om elkaar te helpen met oogsten. Elk jaar verloopt dat zonder problemen.'

Invasie wortelvliegen

Om te komen tot een goede oogst is het voor de akkerbouwer zaak de winterpenen nauwlettend in de gaten te houden. 'Schimmels, zoals alternaria of sclerotinia, of een invasie van wortelvliegen kunnen flinke schade aanrichten. We houden de berichten van meldingen van wortelvliegen dan ook nauwlettend in de gaten. Als ze komen, moet je onmiddellijk reageren en aan de slag met bestrijdingsmiddelen. Want als ze eenmaal eitjes hebben gelegd, is het te laat.'

Afspraken over vervoer naar afnemers

Met Agrifirm heeft Zuideveld afspraken gemaakt om de wortelen te vervoeren naar de afnemers in Nederland, Duitsland en België. Alle wortelen moeten worden bewaard in een mechanische koelruimte. Zelf heeft de akkerbouwer op zijn terrein een koeling gebouwd met een opslagruimte voor 1.500 houten kisten waarin ongeveer 650 kilo peen zit.

Houten kisten

Zuideveld laat de opslagruimte van 1.400 vierkante meter zien. De houten kisten waar de naam van de familie op staat, moeten worden teruggestuurd door de afnemers. 'Af en toe komt het voor dat de houten kisten niet worden teruggestuurd', zegt Zuideveld. 'Dat kost ons geld. Nog niet zolang geleden kwam een medewerker van Koop Waddenpeen uit Usquert kisten van ons tegen bij een afnemer in Duitsland. Die waren we al maanden kwijt. Het was dan ook een geluk dat die man ze was tegen gekomen, nieuwe kisten worden steeds duurder.'

Beste kwaliteit

Akkerbouwers verbouwen komend jaar minder hectaren winterpenen. 'Een paar slechte jaren hebben dit veroorzaakt', zegt Hendrik Eerkens, vollegrondsgroentespecialist bij Agrifirm en gespecialiseerd in winterpenen. 'Een aantal akkerbouwers heeft besloten over te stappen op granen vanwege de prijsontwikkeling.'
Eerkens zegt nog niet te kunnen zeggen in welke mate de markt van winterpenen krimpt. 'Pas als alles is gezaaid, kan ik daar meer over zeggen.' Vorig jaar werd op 5.000 hectare in Nederland winterpeen verbouwd. Flevoland, Noord-Groningen en Friesland, Noord-Holland en Zeeland zijn de provincies waar akkerbouwers kiezen voor winterpenen.

Bewaarziekte grootste zorg

Volgens Eerkens is de bewaarziekte zijn grootste zorg geweest. 'Het is een ziekte die ontstaat tijdens het bewaren in de koeling. Door een nog onbekende oorzaak verschijnen er allemaal zwarte vlekjes op de wortelen.'
Hoewel die ziekte een doorn in het oog is van Eerkens is hij over het algemeen tevreden over de kwaliteit van de Nederlandse wortelen. 'De beste kwaliteit kom ik tegen bij akkerbouwers die één keer in de acht of tien jaar winterpenen op een zelfde stuk grond telen. Bij een meer intensief bouwplan, zoals een keer in de zes jaar, zie ik duidelijk een verschil in kwaliteit.'

Samenwerken met wasserijen

Om te markt beter te kunnen bedienen, is Agrifirm afgelopen jaar een samenwerkingsverband aan gegaan met winterpeenwasserijen Koop in Usquert en Hiemstra in Beerdinge. 'Op deze manier kunnen we beter aan de wensen van de supermarkten voldoen', zegt hij. 'Die willen het hele jaar door constante kwaliteit en regelmaat in de levering van wortelen.'
Uit een van de kisten pakt Zuideveld een winterpeen. 'Die ligt hier al vanaf oktober. Met een temperatuur van een halve graad kun je de winterpenen maanden bewaren. De kwaliteit blijft goed. Kijk, je kunt hem zo opeten.'