Krimpen en opschalen in bietenteelt
Bietenquotum aankopen
Opvallend genoeg hebben de bietentelers, net als hun collega's in andere lidstaten, eind vorig jaar nog de mogelijkheid gekregen om bietenquotum aan te kopen. Brussel heeft destijds voor Nederland bijna 67.000 ton suiker extra aan quotum ter beschikking gesteld, dat door Cosun en – toen nog – CSM Suiker voor 35 cent per kilo onder de telers is verdeeld. Goed voor circa 7,5 procent meer productieruimte voor een bietenteler.
Akkoord lidstaten
Deze uitbreiding was één van de onderhandelingsresultaten uit het akkoord tussen de lidstaten voor de herstructurering van de suikersector die begin vorig jaar officieel is bekrachtigd. In deze overeenkomst staat een overgangsperiode van drie jaar voor de Europese suikersector om zich aan te passen aan onder meer lagere garantieprijzen en een krimp in de suikerproductie. Hierbij is ook een opkoopregeling voor het quotum in het leven geroepen. Het idee daarachter was dat landen waar suikerbieten minder rendabel te telen is quotum in Brussel konden inleveren. Zo zou er voor landen waar wel goed bieten kunnen worden geteeld, zoals Frankrijk, Duitsland en Nederland, meer productieruimte overblijven./p>
Animo valt tegen
De animo van landen om quotum in te leveren is het afgelopen jaar voor Fischer Boel echter tegengevallen. Slechts mondjesmaat is quotum aangeboden, maar de hoeveelheid van 2,2 miljoen ton is niet genoeg om de Europese suikerproductie voldoende dicht bij de suikerconsumptie te brengen. Twee maanden geleden hebben Fischer Boel en de landbouwministers van de Europese lidstaten daarom besloten de opkoopregeling aan te passen en de vergoeding voor het inleveren van quotum te verhogen. Hiermee hopen zij de komende twee jaar nog eens 3,8 miljoen euro van de markt te halen. Lukt dit niet, dan volgt een generieke korting op het quotum in 2010 zonder enige vorm van compensatie.
125.000 ton suiker inleveren
De nieuwe opkoopregeling zit nu zo in elkaar dat Cosun heeft besloten 13,5 procent van het Nederlandse suikerquotum, goed voor 125.000 ton suiker, vrijwillig in te leveren in Brussel. De ledenraad is hier afgelopen week unaniem mee akkoord gegaan.
Met dit besluit kiest de coöperatie ook eieren voor haar geld. Niet meedoen aan de opkoop kan over drie jaar een verplichte quotumkorting uit Brussel brengen zonder dat Cosun en in het verlengde daarvan de Nederlandse bietenteler hier een cent voor terugziet. Ook worden landen die quotum inleveren de komende jaren deels ontzien bij tussentijdse preventieve kortingen en hoeven zij minder herstructureringsheffingen te betalen.
Vrijwillig aanbieden
Cosun wil 125.000 ton opkopen van telers die het quotum vrijwillig aanbieden. De Europese Unie biedt in haar nieuwe opkoopregeling een bedrag van ongeveer 26 cent per kilo witsuiker aan een bietenteler. Hier gaat nog een vergoeding voor de loonwerker van af. Cosun verwacht dat dit bedrag voor het gros van de Nederlandse telers te laag is, zeker omdat vorig jaar voor 35 cent per kilo nog quotum is aangekocht. De coöperatie heeft daarom besloten zelf het bedrag te verhogen. Leden ontvangen 35 cent per kilo suiker als zij alle of een deel van de referentie inleveren. Leveren zij een deel in, dan moeten zij minimaal 70.000 kilo zelf overhouden.
Kleinschalig of ver van fabriek
De coöperatie heeft de eigen opkoopregeling namelijk zo ingericht dat het voor kleinschalige telers of telers wiens bedrijf ver van een suikerfabriek ligt aantrekkelijker wordt gemaakt om de suikerreferentie in te leveren (zie kader). 'We gebruiken deze gelegenheid om te proberen de structuur van de teelt te verbeteren en zo kosten in de keten te besparen', reageert Jan-Willem van Roessel, secretaris van Cosun. 'Zulke besparingen komen uiteindelijk de bietenprijs ten goede.'
Een kleine teler met minder dan 10.000 kilo referentie die het verst van een suikerfabriek af ligt (zone 8) kan een maximale vergoeding ontvangen van 50 cent per kilo. Van Roessel benadrukt dat telers vrijwillig aan de opkoop kunnen deelnemen. Bietentelers wiens bedrijven ver van een fabriek liggen en waar de 'bietendichtheid' door de opkoop minder wordt, hoeven volgens hem niet te vrezen voor hogere kosten of mindere service.
Investering terugverdienen
De eigen opkoopregeling gaat Cosun ongeveer 17,5 miljoen euro kosten, laat Van Roessel doorschemeren. De coöperatie verwacht echter bij voldoende animo dat deze investering zich redelijk snel gaat terugverdienen. Alle telers krijgen tot eind dit jaar de kans om quotum in te leveren. Vandaag (zaterdag) of komende week krijgen zij van Cosun een brief in de bus met alle details. Van Roessel heeft geen idee hoe groot de animo zal zijn. 'De prijs is gelet op de quotummarkt alleszins redelijk.'
Als de belangstelling de 13,5 procent overtreft, dan behandelt Cosun de aanmeldingen in volgorde van binnenkomst. Komen er onvoldoende tonnen vrij, dan handelt de coöperatie net als Brussel over drie jaar dreigt te doen: dan wordt een generieke korting opgelegd aan alle bietentelers.
Klein en ver weg krijgen extra
Telers die kleinschalige bietenteelt hebben of wiens bedrijf ver van een fabriek ligt, krijgen extra toeslagen op de prijs van 35 cent per kilo witsuiker die Cosun biedt voor de referentie. Op deze wijze wil de coöperatie schaalvergroting in de bietenteelt bewerkstellingen en kosten besparen in onder meer transport. Voor het transport heeft Cosun Nederland ingedeeld in acht zones. Hierbij ligt zone 1 het dichtst bij de fabriek in Dinteloord en de twee fabrieken bij de stad Groningen, in zone 8 zitten de telers die het verst van een fabriek af zitten.
'Zorgvuldig saldo berekenen'
Akkerbouwers moeten de saldi van hun gewassen zorgvuldig berekenen als zij overwegen zich aan te melden voor de opkoopregeling. Dit zegt Jacob Bartelds, portefeuillehouder suiker van LTO Akkerbouw. Hij noemt de basisprijs van 35 cent die Cosun biedt, exclusief de vergoeding voor kleinschalige telers of de afstand van de fabriek, 'gewoon'. 'Het is natuurlijk ook het bedrag dat verleden jaar is betaald om quotum te kopen', vertelt Bartelds. 'Aan de andere kant wordt verwacht dat het saldo van de bietenteelt door de lagere Europese garantieprijs verder gaat dalen.'
De akkerbouwvertegenwoordiger raadt telers aan niet te veel in de graanhype mee te gaan in hun beslissing, maar het bietensaldo te spiegelen aan dat van aardappelen, uien en peen.
Bartelds staat achter het besluit van Cosun om quotum in te leveren. 'Het is veel beter in te leveren en daarvoor geld te ontvangen en te besparen dan op termijn verplicht te worden gekort.'
Om de Nederlandse concurrentiepositie niet te schaden hoopt en verwacht Bartelds dat ook veel andere Europese lidstaten quotum in Brussel gaan inleveren.
Tekst: Eric de Lijster
Beeld: Ingrid Zieverink