‘Met sleepdoek hoop ik op 20 procent meer spuituren’

Het akkerbouwbedrijf van de familie Miedema ligt aan de rand van de bebouwing van Stiens. Op het erf staat een Belgische vrachtwagen die pootgoed van de Friese telers laadt. Op de achtergrond de nieuwe bewaarschuur die vorig jaar gereed kwam. Het is winderig in Noord-Friesland. 'Hier op de vlakte waait het bijna altijd. Ik kan vaak geen gewasbescherming toepassen op momenten dat het eigenlijk wel moet', vertelt Miedema. Hij zocht naar een effectieve methode van driftbeperking en middelengebruik. 'Minder drift vind ik belangrijk, omdat we zo dicht op het dorp zitten.'

Enthousiast na demonstratie

Toen hij in november vorig jaar op het proefbedrijf Kollumerwaard in Munnekezijl een demonstratie met een sleepdoekspuit zag, was de Stienser akkerbouwer direct enthousiast. 'Na de demonstratie heb ik via internet contact gehad met een akkerbouwer in Brabant die al langer met het sleepdoek werkt. Hij was erg positief. Het effect op driftbeperking is duidelijk.' Miedema laat zijn veldspuit ombouwen en probeert dit seizoen het sleepdoek uit alle gewassen.

Introductie

Het sleepdoeksysteem is vier jaar geleden in Nederland geïntroduceerd door Harrie Houben uit Maarheeze. Hij bracht het vanuit Zweden naar ons land. Inmiddels zijn 20 sleepdoekspuiten in gebruik. 'Het gaat allemaal om het monteren van sleepdoek op bestaande spuiten. Dat is goedkoper dan een systeem met luchtondersteuning.'

Forse investering

Faber Agracentrum in Sint-Jacobiparochie monteert een nieuwe spuitboom met sleepdoek op de oude machine van Miedema. De totale kosten zijn 23.000 euro. Het sleepdoek kost 10.000 euro. Om het project te ondersteunen, draagt Wetterskip Fryslân bij aan de kosten. Geale Miedema: 'Het is een proef en we nemen toch risico. Het systeem moet zich op ons bedrijf waarmaken. Als je iets wilt veranderen, moet je ook iets durven.'
De nieuwe spuitboom is minder breed dan de oude. Hij is ingekort van 33 naar 27 meter. 'De boom is al zwaar genoeg, zo blijft het nog werkbaar', legt Miedema uit.

Dubbel aantal spuitdoppen

Het aantal spuitdoppen is verdubbeld. Normaliter zijn de doppen om de 50 centimeter geplaatst. Bij de sleepdoekvariant is de afstand van de standaarddoppen 25 centimeter. 'Daardoor kun je veel dichter op het gewas spuiten. Op een afstand van 20 in plaats van 50 centimeter. Zo beperkt je de drift met 72 tot 99 procent, omdat je lager aan de grond zit en het doek de wind wegvangt.'
Met een sleepdoekspuit mag de teeltvrije zone worden versmald van 1,5 naar 1 meter. 'Dat levert niet de grootste winst, maar het is wel mooi meegenomen.'

Spuiten bij grotere windkracht

Normaliter mag worden gespoten tot een windkracht van 5 meter per seconde. Met het sleepdoek is spuiten bij 7 meter per seconde mogelijk. Er ontstaat een luchtstroom die over het doek gaat, naar beneden afbuigt en fijne spuitdruppels meeneemt het gewas in. Het sleepdoek duwt het gewas een beetje open. Dat is vooral in granen en uien een voordeel.
Het sleepdoek rust enigszins op de grond en het gewas. Daardoor raakt de spuitboom minder uit balans en blijft de afstand tot het gewas tijdens het spuiten constanter dan bij een conventionele spuitmachine. Een mogelijk nadeel noemt Miedema het verslepen van ziektes door het gewas met het kunststof doek. 'We zullen zien hoe dat gaat. Uit eerdere ervaringen blijkt beschadiging van het gewas door het sleepdoek nauwelijks voor te komen.'

Effectiever spuiten

Miedema verwacht 20 procent meer werkbare spuituren met het sleepdoeksysteem. 'Een groot voordeel! Ik was vaak 's avonds nog aan het spuiten, omdat er dan minder wind is. Als ik vaker overdag kan spuiten is dat wel zo gezellig voor ons gezin', lacht Miedema. 'Ook kan ik effectiever spuiten; op de momenten dat het moet. Ik hoef dan niet te wachten tot er minder wind is. Bij spuiten met een fijne druppel is minder water nodig. Als ik de spuit minder vaak hoef te vullen scheelt dat weer tijd.'

Besparen op spuitkosten

De Friese akkerbouwer schat de jaarkosten van gewasbeschermingsmiddelen op 50.000 euro. Hij verwacht dat hij daarop, dankzij de sleepdoek, kan besparen. 'Het is een fikse kostenpost. Daarom is het belangrijk dat het middel op de juiste plaats komt.'
Over dat laatste twijfelde Miedema wel eens. Hij spoot tegen onkruid met een relatief grove druppel en LDS, vroeg zich af of de kleine onkruidjes wel werden geraakt. 'Bij spuiten met bodemherbiciden komt het minder nauw, een grove druppel verdeelt zich wel over de bodem. Met contactmiddelen moet je het onkruid wel raken, dus er zit een grens aan. Door het sleepdoek kan ik met een fijnere druppel spuiten. Dat geeft een meer egale bedekking en het middel komt beter in het gewas. Ik verwacht dan ook dat ik in de meeste gewassen met een lagere dosering dan aanbevolen toe kan.'

Middelenreductie van 20-30 procent

Volgens berekeningen van CLM en DLV realiseerden akkerbouwers en loonwerkers in Brabant en Zeeland door met het sleepdoek te spuiten gemiddeld een middelenreductie van 20 tot 30 procent. 'Als het om middelenbesparing gaat, verwacht ik het meest van de contactmiddelen. Daarbij is de nieuwe spuitmethode veel effectiever. Hoe ver ik kan gaan met doseringverlaging is nog de vraag. Daar moet ik nog advies over hebben. Ik begin, geloof ik, eerst maar eens met 10 procent minder middel. Dat is al gauw een besparing van 5.000 euro per jaar. Daarmee verdient de investering zich vlot terug.'

Grens opzoeken

Miedema probeerde altijd al zo laag mogelijk te doseren. 'Ik ben daarom voorzichtig met nog verder verlagen. Ik zit niet op opbrengstderving te wachten. Per bespuiting laat ik dat ook afhangen van het gewas, de weersomstandigheden en de ziektedruk, bij phytophthora bijvoorbeeld.'
Als het komend seizoen goed verloopt, wil Miedema de grens van 20 tot 30 procent middelenreductie wel opzoeken. 'Ik verwacht er veel van, maar eerst maar eens kijken hoe het gaat.'

Bewaring met Talent

Miedema is niet bang voor innovaties. Vorig jaar had de maatschap van drie rassen een deel van het pootgoed bij collega-akkerbouwers in de Talent-bewaring, dit seizoen zijn de eigen pootaardappelen bewaard met de kiemgroeiregulator Talent. In een kistenbewaring met een zuigsysteem. De aardappelen werden dagelijks volledig geautomatiseerd behandeld door middel van een cyclomatic. 'We zijn in december begonnen met Talent. Het is eigenlijk beter om nog eerder te beginnen, een deel van het gekochte pootgoed werd echter laat geleverd.'
De aardappelen werden bij een temperatuur van rond de 8 graden bewaard. 'Het toepassen van Talent bespaart veel arbeid. Het is niet meer nodig de aardappelen over te storten om van ongewenste kiemen af te komen en we kunnen in het voorjaar direct poten, zonder opwarming. Dat werkt gemakkelijk. We verwachten een egaal, mooi gewas met meer knollen.'
Het gebruik van Talent kost volgens Miedema 100 tot 150 euro per hectare. 'Dat is duurder dan een bewaring in de mechanische koeling, maar met een opbrengststijging van 2 procent zijn de kosten er al uit. Wij geloven er in. En dan heb ik het nog niet gehad over de arbeidsbesparing en het gemak.'

Het bedrijf

De broers Geale en Harke Miedema zitten in maatschap met hun vader Pieter. Ze hebben een akkerbouwbedrijf van 117 hectare. Op het bedrijf werkt een fulltime 'stapper'. Het bouwplan bestaat uit 80 hectare pootaardappelen van de rassen Monalisa, Victoria, Jaerla, Bartina, Red Scarlett, Spunta, Innovator, Lady Rosetta en Melody. Daarnaast teelt het bedrijf 20 hectare tarwe, 13 hectare suikerbieten en 4 hectare uien. Dit jaar poten de Miedema's voor de eerste keer pootaardappelen die met Talent zijn bewaard. Als deelnemer aan het project 'Introductie van de sleepdoek' spuiten ze dit seizoen met het sleepdoeksysteem, een initiatief van Wetterskip Fryslân, CLM Onderzoek en Advies en DLV Plant.