Nog geen toelating voor versoepeling van nieuwe gen-technieken in de EU

Het Spaanse EU-voorzitterschap had een compromisoplossing op tafel gelegd voor het voorstel van de Europese Commissie om de bestaande ingewikkelde en vooral tijdrovende toelatingsprocedures te vereenvoudigen. Maar het aantal lidstaten, dat een voorbehoud maakte en meer zekerheid wilde over de impact op de volksgezondheid, was voldoende om het voorstel (nog) niet in zijn huidige vorm goed te keuren.

Ook de mogelijke 'vermenging' met genetisch gemanipuleerde zaden en gewassen (waarvoor vooral de biologische landbouw en de milieuorganisaties vrezen) bleek ook verschillende lidstaten nog ervan te weerhouden het compromis goed te keuren. Demissionair landbouwminister Adema stemde voor het voorzitterscompromis.

Eerste helft 2024

De kwestie wordt nu doorgeschoven naar het Belgische EU-voorzitterschap dat gedurende de eerste helft van 2024 begint. De Europese verkiezingen en verkiezingen in een viertal lidstaten (waaronder Duitsland) en de presidents- en parlementsverkiezingen in Frankrijk zijn niet bevorderlijk voor de snelle goedkeuring van het voorstel, die de landbouwministers zeiden na te streven.

De Europese Commissie had begin juli voorgesteld om zowel de teelt als de verkoop van bepaalde genetisch gewijzigde gewassen in de EU te versoepelen. Ze maakte onderscheid tussen twee soorten: voor de eerste categorie worden de regels versoepeld, voor de tweede blijven ze streng zoals ze nu zijn. Genetische gewijzigde gewassen, die ook het gevolg zouden kunnen zijn van conventionele kweekmethoden of van spontane mutaties, vallen onder de eerste categorie. Want het enige dat de nieuwe technieken op dit gebied doen bestaat erin dat zij de mutaties gerichter en met meer precisie tot stand brengen.

Strenge regels

Deze gewassen zijn ook niet te onderscheiden van de conventioneel gekweekte planten. Het aantal genetische wijzigingen in de eerste categorie moet ook beperkt blijven tot (voorlopig) niet meer dan 20 aanpassingen in het DNA. Ook mag er geen DNA van andere planten worden aangebracht waarbij natuurlijke kruising niet kan plaatsvinden. Voor met oudere gen-technieken gemanipuleerde gewassen blijven de bestaande strenge regels van kracht. Ook voor dierlijke producten verandert er niets.

De huidige Europese regels dateren al van 2001 en lopen achter op wetgeving in veel andere landen zoals de Verenigde Staten, Voor de eerste categorie gemanipuleerde gewassen gelden dus nog nauwelijks verplichtingen als ze eenmaal op de markt zijn toegelaten. Wel zullen zij vooraf nog gecontroleerd moeten worden door EU-inspecteurs. Om kleine bedrijven te beschermen tegen grotere concurrenten, komt er een goedkopere procedure. Voor alle gewassen die niet tot de eerste categorie behoren, blijft de verplichting van kracht voor de producent om aan te tonen dat zij veilig zijn voor de gezondheid van de consument en voor het milieu.