Adviescommissie: ‘Meer handhaving en strenger toelatingsbeleid voor stroomgebied Drentsche Aa’

Het water van de Drentsche Aa wordt gebruikt voor de openbare drinkwatervoorziening, waardoor de waterkwaliteit moet voldoen aan de wettelijk vastgestelde kwaliteitsnormen. In 2016 is gestart met het Uitvoeringsprogramma oppervlaktewater Drentsche Aa (UPDA). De inzet was om in 2023 het aantal normoverschrijdingen terug te brengen naar maximaal één per jaar. Ondanks de maatregelen en de samenwerking van diverse instanties en gebiedspartners is dit doel niet gehaald.

Drinkwaterbron

Het rapport ‘Wie Aa zegt…’ bevat negen aanbevelingen voor het duurzaam beschermen van de Drentsche Aa als bron voor drinkwater. Gedeputeerde Willemien Meeuwissen: „Dankzij de aanbevelingen van de adviescommissie weten we nu wat we kunnen oppakken om samen met de andere bestuursorganen en gebiedspartners de Drentsche Aa als drinkwaterbron nog robuuster te beschermen.”

Doel van alle aanbevelingen is vermindering van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en bevordering van duurzaam grondgebruik via lopende projecten en nieuwe initiatieven. Daarnaast adviseert de commissie het instrumentarium dat provincie, waterschap en gemeenten ter beschikking staat, aan te scherpen om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in het landelijk en stedelijk gebied terug te dringen. De Omgevingswet biedt per 1 januari 2024 daarvoor mogelijkheden, waarvan de commissie vindt dat deze moeten worden benut. Ook intensiveren van handhaving en toezicht door verdergaande samenwerking wordt aanbevolen.

Toelatingsbeleid gewasbeschermingsmiddelen

De commissie constateert dat het toelatingsbeleid van gewasbeschermingsmiddelen tekortschiet. De commissie beveelt de provincie, gemeenten, waterbedrijven en het waterschap aan dit thema met urgentie gezamenlijk aan te brengen bij IPO, VEWIN, VNG en de Unie van Waterschappen. Naast doorzetten en aanscherpen is het zeker voor de langere termijn noodzakelijk toe te werken naar duurzaam grondgebruik, adviseert de commissie. Hierdoor kan zowel de waterkwaliteit als de waterkwantiteit voldoende geborgd worden.

Gewasbeschermingsmiddelen kunnen uit- en afspoelen naar het oppervlaktewater tijdens hevige regenbuien in de zomerperiode. Er zijn volgens de commissie ook aanwijzingen dat beregening (van gedraineerde percelen) kan leiden tot uit- en afspoeling van gewasbeschermingsmiddelen. Dit betekent dat hiervoor preventieve maatregelen gezocht moeten worden, aldus het rapport.

Bijdrage riooloverstorten

Riooloverstorten kunnen tijdens hevige regenbuien bijdragen aan de belasting van het oppervlaktewater met gewasbeschermingsmiddelen. Een verkennende studie laat zien dat het aantal waargenomen middelen niet toeneemt in het oppervlaktewater maar dat de concentraties van bijvoorbeeld DEET (diethyltoluamide) en glyfosaat wel hierdoor hoger kunnen zijn en in geval van DEET ook tot normoverschrijding leiden.

De actuele situatie rondom riooloverstorten is niet helemaal helder, zo meldt het rapport. Het Gebiedsdossier oppervlaktewaterwinning Drentsche Aa 2019 vermeldt dat er 59 riooloverstorten in het stroomgebied zijn. Genoemd wordt dat er onvoldoende kennis is van de overstortfrequentie en de kwaliteit van het overstortwater. Daardoor is geen zicht op de effecten van deze riooloverstorten op de waterkwaliteit van de Drentsche Aa.

Hemelwaterafvoer

De aard en omvang van de bijdrage van afspoeling vanaf verhard oppervlak via hemelwaterafvoer (bij gescheiden rioolsystemen) aan gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater is niet goed in beeld, maar dit is volgens de commissie mogelijk wel een relevante, belangrijke transportroute in het stedelijk gebied. Het is wenselijk om eenduidigheid te krijgen of riooloverstorten en afgekoppelde hemelwaterafvoer binnen het hele stroomgebied een bron kunnen zijn en welke maatregelen eventueel getroffen moeten worden, staat in het rapport.

Al meer dan 5000 jaar bepaalt de landbouw grotendeels het beeld in het Drentsche Aa-landschap. Ook nu levert de agrarische sector een belangrijke bijdrage aan de landschappelijke kwaliteit van het gebied. Het aantal landbouwbedrijven daalt weliswaar, maar dit geeft anderen de mogelijkheid te groeien, meldt het Nationaal Park Drentsche Aa.