Enkele conclusies na de droge zomer van 2018 waren dat droge jaren in tweetallen komen en droogte goed is voor de structuur. Niet-kerend werken is goed voor het behoud van de capillaire werking en daarmee voorkomt het een deel van de droogteschade.

Verzilting is in delen van het land een toenemend probleem. Ook bronnen voor beregening kunnen op zeer korte afstand van elkaar grote verschillen in zoutgehaltes hebben.

Houd er met het bodembeheer rekening mee dat ons klimaat gaat lijken op het zuidwesten van Frankrijk, zegt Peter Kuipers Munneke. Er komt meer neerslag in herfst, winter en lente. Droogte kan in de zomer een groter probleem zijn voor de landbouw.

Grondprijzen en pacht worden zo duur dat telers gedwongen worden een intensief bouwplan aan te houden, zelfs als dit op termijn de kwaliteit van de bodem schaadt. Dat zegt Kees van Biert van Stichting Grondbeheer.

TopBodem-deelnemer Foppe-Jan Dijkstra sorteert een vracht pootgoed met bestemming Turkije. Voldoende neerslag heeft de voorraad bodemvocht weer aangevuld. Na de vorst wil hij de grond gaan klaarleggen voor het nieuwe seizoen.

Als de bodem niet goed functioneert neigen mensen ernaar in actie te komen. „Het is de kunst net genoeg te doen en zeker niet te veel”, zegt landbouwadviseur Sander Bernaerts van Naturim.

Kijk naar de mogelijkheden om organische stof op te bouwen met de hoofdgewassen in het bouwplan. Dat zegt Maurits van der Hout van de buitendienst van CZAV.

Dingeman Burgers had zo vaak met extreme buien te maken, dat hij besloot om alle zeilen bij te zetten bij het klimaatbestendig maken van zijn percelen. Hij zorgt voor goede afwatering, minder bodembelasting en kiest gewassen die tijdig geoogst zijn.

Zware mestkarren of grote maaidorsers kunnen de goede bedoelingen bij de teelt van rustgewassen tegenwerken. Dat zegt Delphy-adviseur Jeroen Willemse. Bij een klimaat met meer extremen wordt goed bodembeheer volgens Willemse steeds belangrijker.

De kringloopvisie van landbouwminister Schouten kan volgens voorzitter Jaap van Wenum van LTO Akkerbouw beter bereikt worden als telers gestimuleerd worden hun bodembeheer erop te richten. Van Wenum vindt een focus op de bodem een sleutel in de strategie.